Oude boerderijen op Goeree: 'verdampend' erfgoed
Deel VI (slot)
6. De 18e-eeuwse boerderij "De Verloren Kost" aan de Westduinweg 1, thans camping "Zuidhoek".
De boerderij is sterk gemoderniseerd, maar is in de kern, achter de witte stuclaag en andere moderniseringen, nog grotendeels in tact (foto dateert uit de jaren zestig van de 20ste eeuw). Aan het boerenhuis zouden nogal wat moderniseringen 'afgepeld' moeten worden om de historische situatie terug te krijgen. Dit is wel een flinke klus, maar niet onoverkomelijk.
7. Boerderij "De Duvekooie" uit 1762 aan de Westduinweg 15.
Behalve wat acceptabele wijzigingen in het voorgevelvenster en aan de zuidkant van de schuur (niet zichtbaar) is deze boerderij met gevoel voor historie enige jaren geleden mooi gerestaureerd. Hier geldt alleen: in stand houden zoals hij nu is.
8. De zogeheten "Stee van Hameeteman" uit 1774 aan de Havenweg 4.
Het boerenhuis en de aangebouwde "zeumerkêête" zijn nog origineel. De oude grote schuur werd jaren geleden al afgebroken. Behoud van het woonhuiscomplex is een aandachtspunt; er is achterstallig onderhoud.
9. Boerderij "De Ridderstee" uit 1786 aan de Westerweg 15.
Woonhuis en schuur zijn recent gerestaureerd en getransformeerd tot moderne woonruimte. Hier is afgezien van het authentieke schilderwerk met zorg opgeknapt. De foto dateert overigens uit de jaren tachtig van de 20ste eeuw, toen de vensterluiken en deuren nog hun oorspronkelijke Ouddorpse kleuren droegen. Met de eigenaar zou de gemeente in contact kunnen treden om de luiken terug te brengen en het schilderwerk weer in de oude kleuren terug te brengen. Dat hoeft niet zoveel te kosten.
10. Naamloos steetje uit de 18e eeuw aan de Molenblok 11.
Behalve de 'versteende' schuur is dit kleine complex nog geheel in tact. De wanden van de schuur zouden weer met zwartgeteerde planken hersteld moeten worden; het boerenhuisje zo handhaven, hooguit de oude roedeverdeling terug.
11. Naamloos steetje uit de 18e eeuw aan de Molenblok 15 (bijna de buurman van het vorige steetje).
Behalve de garagedeur in de zijgevel en de golfplaten op het dak is alles nog in historische staat, zelfs de grote schuur. Dit complex kan vrij simpel geheel in oude staat worden teruggebracht.
12. Boerderij "Noordwijk" aan de Oude Nieuwlandseweg 8.
Deze boerderij is sterk verbouwd en gemoderniseerd, maar in de kern is de oude 18e-eeuwse stee nog aanwezig, inclusief de "zeumerkêête" en de eraan vast gebouwde schuur aan de achterkant. Hier zou een aantal forse ingrepen, aan vooral ramen en deuren, nodig zijn om de historische situatie weer terug te brengen.
13. Boerderij aan de Dorpsweg 5.
Bij deze 18e-eeuwse stee zijn de gevels en de kap nog authentiek, evenzo de schuur voor een groot deel. Wel werden er belangrijke moderniseringen aangebracht, zoals: raampartijen (groter gemaakt, maar weer wel met historiserende roedeverdeling), blinden, dakramen en dakkapellen. De aangebouwde voormalige wagenschuur (rechts van het huis) is opnieuw opgebouwd, maar volgt wel de oude contouren. De erker links is niet authentiek, maar bestaat zeker al 70 à 80 jaar. Met het terugbrengen van de oude vorm en bijbehorende roedeverdeling van de vensters zou het boerenhuis voor een groot deel weer in oude situatie gebracht kunnen worden. Overigens is dit complex mooi onderhouden en vormt bouwkundig gezien geen zorgenkind.
14. De bekende boerderij – en voormalig 'landcafeetje' – "De Druve" aan de Oudelandseweg 75.
Dit gehele 'boerencomplex' is prachtig gerestaureerd en is in de huidige situatie zeker geen zorgenkind. Het behoeft alleen maar in stand te worden gehouden zoals het nu is.
15. Dit kleine 'spulletje' staat aan de Dijkstelweg 12.
Het monumentje is nog zo goed als geheel in tact. Het is een pareltje onder wat nog rest aan Ouddorpse 'spulletjes'. De zijgevel van het huisje (niet zichtbaar) is in moderne steen opgetrokken, maar zou weer in oude IJsselsteentjes herbouwd moeten worden. Dat is alles!
16. Boerderij "De Barakken", aan de Molenblok 19.
Deze vroeg 19e-eeuwse boerderij is aan de buitenzijde nagenoeg nog in zijn oorspronkelijke staat. Hier behoeft alleen maar de oude roedeverdeling in de vensters terug te keren.
17. Een klein steetje uit 1847, aan de Oostdijkseweg 23, in de buurtschap De Oostdijk.
Dit kleine complex wordt mooi onderhouden door de trotse eigenaar en is in deze staat in het licht van monumentenbehoud geen probleem.
18. Het chique boerenhuis van de voormalige boerderij "De Smousenhoek" uit 1872 aan de Hazersweg 23.
De losstaande schuur van deze hofstede (links buiten beeld) werd vorig jaar afgebroken voor een nieuwbouwproject. Behoud van het goed onderhouden boerenhuis is verzekerd. Dit is geen zorgenkind.
Slotwoord
Met de nu afgesloten reeks artikelen over oude boerderijen op Goeree wordt ervoor gepleit om zuinig te zijn op wat er momenteel nog rest aan agrarisch erfgoed. Nog 18 historisch interessante boerderijen zijn er over op de kop van het eiland, zowel klein als groot. In een aantal gevallen kan zelfs met een overzienbare ingreep boerderijtjes weer in hun oude staat worden teruggebracht. Een gemeentelijke (en provinciale) subsidieregeling zou een belangrijke stimulans vormen voor de noodzakelijke medewerking van eigenaren in geval er een renovatie/restauratie aan de orde is. Misschien is dit wel een zinvol aandachtspunt voor de komende gemeenteraadsverkiezingen! Gemeenteraad en College van B & W van Goeree-Overflakkee let a.u.b. op uw zaak, anders rest u slechts de verzuchting: "sic transit gloria Goeree-Overflakkee".
Bronnen foto's:
- foto 6: fotoarchief Rijksdienst Cultureel Erfgoed;
- foto 13: H. Bruggeman/Beeldbank Sociëteit Rethorica Sommelsdijk;
- overige foto's: collectie G. Hoek.
Nog goed om te weten:
De heer Hans Bruggeman wordt dank gezegd voor zijn medewerking bij de fotografie van de hedendaagse situatie van enkele boerderijen die in de reeks van 6 artikelen zijn opgevoerd. Belangstellende lezers die meer willen weten over historische boerderijen op Goeree-Overflakkee en hun ontwikkelingsgeschiedenis verwijs ik graag naar de boekwerken:
- "Veldnamen en boerderijen", Sociëteit Rethorica, te Sommelsdijk;
- "Blik op de agrarische geschiedenis van Goeree-Overflakkee", deel I, Polderkatern Sommelsdijk;
- "Blik op de agrarische geschiedenis van Goeree-Overflakkee", deel II, Polderkatern Oude- en Nieuwe-Tonge.
Deze boekwerken zijn verkrijgbaar bij Sociëteit Rethorica (website: www.societeitrethorica.nl) en in de boekhandel in Sommelsdijk en Oude-Tonge.
Rectificatie in deel III
1. De hierin opgenomen foto 4 is niet een boerderijtje in De Oostdijk, maar heeft ergens aan een van de uitvalswegen van Ouddorp gestaan, exacte plek is mij (nog) niet bekend.
Een soortgelijk boerderijtje dat wél in De Oostdijk heeft gestaan, maar al lang geleden is gesloopt, is hieronder afgebeeld.
2. Het boerenhuisje op foto 7 afgebeeld (aan de Oudelandseweg), werd niet afgebroken zoals in het artikel is gesteld, maar is zeer sterk verbouwd. De oude schuur werd wel afgebroken en in een historiserende stijl opnieuw opgetrokken. De oude situatie is echter totaal niet meer te herkennen.
Gerbrand Hoek
