'Zo'n pand als de Pauwestee ga je toch niet slopen'
DIRKSLAND – Volgens de Stichting tot Bescherming van het Dorpsgezicht is Goeree-Overflakkee binnenkort een historische boerderij armer. Het gaat om de Pauwestee aan de Staakweg in Dirksland, die zal verdwijnen onder de sloophamer. De eigenaar ontkent dat dit in maart gaat gebeuren, maar geeft wel aan de intentie te hebben de locatie "te herontwikkelen op een wijze waarbij rekening wordt gehouden met het historische karakter en de mogelijkheid tot een goede bedrijfsvoering".
Door Kees van Rixoort
De Pauwestee is een achttiende-eeuwse boerderij, die aanvankelijk Stoofzicht heette. De huidige brede witgeschilderde kroonlijstgevel dateert uit de negentiende eeuw, toen het woonhuis flink is vergroot. Volgens boerderijkenner Gebrand Hoek is de stee uniek op Overflakkee.
"Een zeer markant pand", vindt Thijs Loosjes van de Stichting tot Bescherming van het Dorpsgezicht. "En een stee die enorm in het zicht ligt, zo langs de N215. De Pauwestee is niet meer origineel, maar schitterend genoeg om te behouden. Zo'n pand ga je toch niet slopen."
Vogelvrij
Toch is er weinig tegen te doen. De boerderij is geen Rijksmonument, geen gemeentelijk monument en ook niet aangemerkt als karakteristiek. Daarmee is de bescherming nihil. Loosjes: "De eigenaar kan doen en laten wat hij wil. Hij hoeft alleen maar te melden dat hij gaat slopen. Zo'n fraaie historische boerderij is vogelvrij."
Volgens de Stichting tot Bescherming van het Dorpsgezicht is dat een gevolg van het feit dat de voormalige gemeente Dirksland achterliep met het aanwijzen van karakteristieke panden. Dat geldt ook voor de gemeente Oostflakkee. Op Flakkee ondernam alleen de gemeente Middelharnis enige activiteit op dit gebied.
"Er zijn dik tweehonderd cultuurhistorisch interessante boerderijen op Flakkee, waarvan 150 met een schuur. Er zijn 17 Rijksmonumenten en de gemeente Middelharnis heeft er 44 aangemerkt als karakteristiek pand. Wij vinden dat er nog ruim 160 zouden moeten worden aangewezen als karakteristiek, een stuk of tachtig in de voormalige gemeente Dirksland, waaronder dus de Pauwestee, en zo'n zelfde aantal in de voormalige gemeente Oostflakkee", aldus Loosjes.
De stichting heeft de gemeente Goeree-Overflakkee erop aangesproken. Maar tot beleid heeft dat nog niet geleid. "Met alle gevolgen van dien, als er geen bescherming is. Dan loop je tegen een muur aan." Wat in het geval van de Pauwestee ook niet hielp is dat de monumentencommissie een negatief advies gaf na de aanvraag de stee als karakteristiek aan te wijzen, bij wijze van reddingsactie. Volgens Loosjes is dat negatieve advies gebaseerd op de uitspraak van de eigenaar dat behoud niet te betalen is. "Om economische redenen dus. Raar, vinden wij. We hebben er ook bezwaar tegen gemaakt, maar dat kan sloop niet tegenhouden."
Andere locatie
Toen deze weg doodliep, probeerde de stichting andere manieren om het verdwijnen van de Pauwestee tegen te houden. Loosjes heeft het over het contacten van de gemeente en partijen die eventueel geïnteresseerd zouden zijn om de historische boerderij over te nemen en op te knappen. Dit in combinatie met nieuwbouw voor de eigenaar op een andere locatie. De gemeente wilde hieraan meewerken, maar de eigenaar, hield de boot af en wil de boerderij niet verkopen. Volgens de stichting omdat die de schuur nog in gebruik heeft en bij verkoop een hap van zijn land kwijt zou zijn.
De eigenaar, Maatschap Van Nieuwenhuijzen, zegt dat de technische staat van de Pauwestee erbarmelijk is. "Dit is door diverse deskundigen bevestigd. De enorme kosten van de renovatie van een woonhuis langs een drukke weg levert ons weinig woon- en werkplezier op. Het wonen met de kinderen op een gezonde plek en een toekomstgericht akkerbouwbedrijf staan voor ons voorop. Wij zijn hierover in gesprek met de gemeente en hebben de intentie de locatie te herontwikkelen op een wijze waarbij rekening wordt gehouden met het historische karakter en de mogelijkheid tot een goede bedrijfsvoering."
Zo lijken de mogelijkheden om de stee te behouden uitgeput. In een brief aan de eigenaar appelleerde de stichting aan het 'rentmeesterschap', het doorgeven van erfgoed aan komende generaties. Ook meldde de stichting het oordeel van een 'bouwondernemer die thuis is in restauraties' en een restauratie-architect, dat erop neerkomt dat restauratie een flinke inspanning zal vergen, maar goed uitvoerbaar is. "Wij hebben op deze brief geen reactie ontvangen", zegt Thijs Loosjes.
Weg is weg
Het lot van de Pauwestee lijkt bezegeld. De stichting denkt dat de sloop in maart gaat plaatsvinden, maar de eigenaar ontkent dat. Wel is duidelijk dat de locatie te maken krijgt met een proces van herontwikkeling. Wanneer dan ook. Loosjes tot slot: "Jammer. Weg is weg. Veel eilanders waarderen de Pauwestee omdat die erg mooi in het zicht ligt. Als de stee is gesloopt, is dat ook een verlies voor de toeristische kracht van Goeree-Overflakkee."
Veel verdwenen
Ongeveer een eeuw geleden schilderde Verheul mooie boerderijen in een brede straal rond Rotterdam. Ook op Goeree-Overflakkee maakte hij schilderijen. Van de boerderijen die Verheul portretteerde zijn verreweg de meeste verdwenen, onder andere door brand en oorlog. De Stichting tot Behoud van het Dorpsgezicht stelt dat er van de 17 Rijksmonumenten op Overflakkee drie bedreigd zijn. "Sloop neemt toe", zegt secretaris Thijs Loosjes van de stichting. "Als dat zo doorgaat hebben we over twintig jaar misschien wel geen enkele cultuurhistorische boerderij meer. Er zijn ook al heel veel wagenloodsjes, bakhuisjes en zomerhuisjes gesloopt. Bij de Pauwestee is het zomerhuis plus wagenhuis verwijderd."