SchuldHulpMaatje: hulp bij financieel kruispunt, hoop bij dood punt
Eilandelijke kerken slaan handen ineen voor schuldhulpverlening
MIDDELHARNIS – Op initiatief van een aantal kerken op Goeree-Overflakkee is een start gemaakt met een eilandbreed diaconaal project om mensen te helpen die in de schulden zijn geraakt en die daar niet meer uit weten te komen. In één van de zalen van de Exoduskerk te Sommelsdijk werd daartoe dinsdagavond een intentieverklaring ondertekend, waarmee de tot nu toe deelnemende kerken op het eiland zich eraan verbonden de helpende hand te bieden aan mensen, zowel kerkelijk als onkerkelijk, die geen kans meer zien uit hun schulden te raken. De kerken sluiten zich hiertoe aan bij de landelijke vereniging SchuldHulpMaatje Nederland, gevestigd in Leiden, die zich in zeven jaar tijd een grote naam heeft verworven op het gebied van schuldhulpverlening.
Tekst en foto: Hans Villerius
Het project SchuldHulpMaatje is in 2010 ontstaan vanuit de kerken, mede naar aanleiding van een motie van het toenmalige Tweede Kamerlid Cynthia Ortega, maar ook door de grote stroom hulpvragen die bij de diaconieën van verschillende kerken binnenkwamen.
Een miljoen Nederlanders vraagt zich elke maand af hoe zij het halen tot het eind van de maand met hun financiën. Niet vreemd dat veel mensen reikhalzend uitkijken naar de uitbetaling van extraatjes, bijvoorbeeld vakantiegeld. Vaak zullen er de gaten mee gedicht moeten worden. Dat geldt zeker voor vier van de tien gezinnen die maandelijks tekortkomen. Daarnaast is er nog eens een half miljoen mensen dat een mogelijke inkomensdaling niet zal kunnen opvangen.
Inmiddels in 100 plaatsen in Nederland helpen in totaal zo'n 2000 SchuldHulpMaatjes mensen bij het op orde brengen van hun financiën. Deze maatjes zijn goed getrainde vrijwilligers die mensen helpen wanneer ze op een financieel kruispunt van hun leven staan. Bijvoorbeeld bij inkomensdaling door verlies van werk, pensionering, echtscheiding of een minder betaalde baan. Wie tijdig de bakens weet te verzetten voorkomt dat hij in de problemen raakt. Daarnaast helpen zij mensen die al schulden hebben. Niet alleen door de juiste instanties in te schakelen maar ook door actief ondersteuning te bieden bij het hele proces dat dan op gang komt. De praktijk wijst uit dat mensen door hun hulp er veel vaker in slagen hun schulden op te ruimen en voortaan ook schuldenvrij te blijven. Een neerwaartse spiraal van armoede wordt daarmee doorbroken, waardoor voor mensen die het betreft het leven er weer heel anders uit komt te zien.
SchuldHulpMaatje kent een landelijke aanpak en wordt ondersteund door experts op het gebied van budgettering en schuldhulpverlening. In de afgelopen jaren is gebleken dat de effectiviteit van de schuldhulpverlening dankzij hun ondersteuning aanmerkelijk stijgt. Wellicht is het ook daarom dat bij de viering van het eerste lustrum van de vereniging Koningin Máxima op eigen verzoek aanwezig was.
Duurzame insteek
Tijdens de bijeenkomst in de Exoduskerk gaven namens vereniging SchuldHulpMaatje Nederland Bram Hoek en Trudy Doornhof-Molenaar tekst en uitleg over het werk van de vereniging en bij het traject dat na de ondertekening van de intentieverklaring volgt.
"Soms komen mensen er niet meer uit!", zo gaf Trudy Doornhof aan. "Eén op de vijf heeft problematische schulden en de hulpvragen nemen toe. Om diverse redenen lopen ze vast met hun financiën. Bijvoorbeeld door overlijden van de echtgenoot, door echtscheiding of door het verliezen van werk. Door dit soort zaken kunnen we niet alleen emotioneel, maar ook financieel uit balans raken. En de schaamte om hiermee aan de slag te gaan is vaak groot. Het kan ons echter allemaal overkomen. Dit besef kan ervoor zorgen dat er minder schaamte is. SchuldHulpMaatje helpt bij al deze zaken. Niet door geld te geven, maar met een duurzamer insteek."
SchuldHulpMaatje zet in op gedragsverandering en zelfredzaamheid. Dit is echter complex en kost tijd. Daarom maakt de vereniging gebruik van regionale locaties, die elk een op zichzelf staande stichting vormen, die door het landelijke servicepunt op allerlei wijzen wordt begeleid en ondersteund. Niet alleen financieel maar in velerlei opzicht.
Iedere locatie heeft zijn eigen team 'maatjes', dat aangestuurd wordt door één of twee coördinatoren. De maatjes zijn opgeleide vrijwilligers uit de regio, die vaak langere tijd met een hulpvrager optrekken. Zij geven praktische en sociale ondersteuning, allereerst door een luisterend oor te bieden, gesprekspartner te willen zijn en de rol van vertrouwenspersoon te vervullen. Maar ook om vast te stellen welke hulpvraag er ligt en vervolgens het daarbij passende hulptraject in te gaan, hulpvragers niet alleen bij de hand te nemen en aanvragen voor gemeentelijke voorzieningen te doen of de administratie op orde te helpen brengen, maar vooral ook door het zelfoplossend vermogen van de hulpvrager te verhogen. Mentale en geestelijke steun is daarbij onmisbaar, evenals werken aan een verandering in denken. "Het is wetenschappelijk aangetoond dat mensen die in de schulden zijn geraakt twintig procent van hun denkvermogen kwijt zijn", zo gaf Bram Hoek aan. "Niet verwonderlijk dat er dan dikwijls verkeerde keuzes en beslissingen worden gemaakt. Hulp is daarom onontbeerlijk. Niet alleen voor en tijdens de schuldhulpfase, maar ook daarna. Wat geleerd is, moet in de praktijk toegepast blijven worden, valkuilen en herhaling moeten immers voorkomen worden."
De maatjes worden aangestuurd door de coördinator. Die zorgt ook voor een goede verdeling van hulpvragers aan de maatjes, dat er een goede match tussen beide bestaat. Verder onderhoudt de coördinator contacten met bijvoorbeeld diaconieën en met de gemeente, maar ook met het eigen bestuur. Omdat de functie van coördinator een belangrijke is worden deze mensen voorbereid met een extra training.
Expertise
Schuldhulpmaatje Nederland werkt met alle kerken samen. Plaatselijk vormen de lokale kerken een stabiele factor, als basis waarop de schuldhulpverlening wordt opgebouwd. "Voor de gemeente is het vaak niet eenvoudig om mensen met financiële problemen te traceren en te bereiken", verduidelijkte Trudy. "Bovendien beschikken gemeenten veelal niet over de risicoanalyse die wij wel hebben: cijfers die per postcodegebied laten zien hoe groot er de schuldendichtheid is. Gemeenten schrikken er soms van als ze hier kennis van nemen. Vandaar ook dat gemeenten, vanwege onze expertise op dit gebied en het vele werk dat wij voor gemeenten uit handen kunnen nemen, eigenlijk altijd aanhaken wanneer wij in de regio samen met de kerken SchuldHulpMaatje opzetten."
Veel werk
"Ook op Goeree-Overflakkee is er verborgen leed door financiële zorgen", vervolgde Trudy. "Daarom is het fijn dat vanavond kerken hier samen een intentieverklaring tekenen. Mooi om ook zo een kerk van betekenis te zijn, om mensen binnen en buiten de kerk een helpende hand te bieden, uit naastenliefde zoals Jezus dat ons voorleefde."
In de Exoduskerk waren zo dinsdagavond de Hervormde gemeenten (PKN) van Ouddorp, Goedereede, Stellendam/Melissant, Dirksland en Middelharnis alsmede de Exoduskerk te Sommelsdijk vertegenwoordigd. Op hun initiatief is het opzetten van schuldhulpverlening via SchuldHulpMaatje tot stand gekomen en aan hen is het ook om, samen met het landelijke servicepunt van SchuldHulpMaatje, het project te concretiseren.
Daar moet nog veel werk voor worden verzet. Allereerst moet er een werkgroep worden gevormd van waaruit de vervolgstappen zullen worden gezet, zoals het betrekken van de gemeentelijke overheid bij het project, het samenstellen van een bestuur, het werven van één of twee coördinatoren en van mensen die als SchuldHulpMaatjes actief willen worden, zowel de coördinatoren als de maatjes moeten voor dit werk worden opgeleid, met behulp van het servicepunt moeten vanuit de daarvoor beschikbare fondsen – en wellicht ook van de gemeente – de nodige financiën voor het lokale project worden geregeld. Daarnaast is het goed om samenwerking te zoeken met andere partijen dan de gemeente die al actief zijn op dit gebied. En uiteindelijk moeten ook de hulpvragers worden bereikt.
Websites
Zowel voor hulpvragers als voor toekomstige hulpverleners staan er onder de paraplu van SchuldHulpMaatje Nederland meerdere websites ter beschikking: schuldhulpmaatje.nl (voor maatjes en algemene informatie), uitdeschulden.nu (voor hulpvragers), moneyfit.nl (voor jongeren met geldvragen) en eerstehulpbijschulden.nl (voor het herkennen van geldzorgen).
Andere kerken welkom
Natuurlijk zijn ook andere kerken op het eiland welkom om zich bij het schuldhulpverleningsproject aan te sluiten. Daarvoor kunnen zij contact opnemen met Bram Boeter van SchuldHulpMaatje, tel. 06 36445859 of e-mail bram.hoek@schuldhulpmaatje.nl, of met Wilfred Hameeteman namens de tot nu toe deelnemende plaatstelijke kerken, e-mail wj.hameeteman@solcon.nl.