Men verwacht dat vissen als de haring, fint, elft, houting, steur en zalm weer terugkomen in het gebied
2018 wordt belangrijk jaar voor het Haringvliet
GOEREE-OVERFLAKKEE – 2018 wordt belangrijk voor de natuur rondom het Haringvliet. In de loop van het jaar zullen de Haringvlietsluizen op een kier worden gezet, waardoor er op beperkte schaal zout water het Haringvliet op zal komen. Hoewel 'de kier' niet zo groot zal zijn zal de invloed vooral merkbaar zijn onderwater. Zowel agrariërs als natuurbeheerders zijn er op voorbereid, vooral van de laatstgenoemden zijn de verwachtingen hoog. Wat zijn in het gebied van Natuurmonumenten de ontwikkelingen in het kader van Droomfonds? Hierover spraken we met boswachters Chantal van Burg en Ted Sluijter.
Door Adri van der Laan
Nadat in 1971 met de realisering van de Haringvlietsluizen een eind kwam aan de invloed van de getijden in het Haringvliet, was het ook gedaan met de natuurlijke overgang van zoet rivierwater naar zout zeewater. Voor die tijd zorgde deze overgang voor een rijke voorraad van soorten dieren en planten. Trekvissen konden de rivieren niet meer op zwemmen en kustvogels en veel planten- en andere diersoorten verdwenen. Naast veiligheid voor het achterliggende gebied zorgde de afsluiting van het Haringvliet voor een goed reservoir van zoet water voor de landbouw.
De Haringvlietsluizen hadden als functie ook het afvoeren van het rivierwater naar zee. De waterbeweging was dus éénrichtingsverkeer. Nu men besloten heeft om de sluizen het komende jaar op een kier te zetten, komt er weer tweerichting verkeer. Er zal in beperkte mate weer zout water in het Haringvliet komen, waardoor kansen ontstaan voor brakke natuur. De grootste verandering vindt plaats voor de trekvissen die straks van zout naar zoet en terug kunnen zwemmen.
Toch gaan de sluizen in 2018 maar beperkt open. Zo is de openstelling alleen maar bij gunstig getij en wind want de grens tussen zout en zoet is vastgelegd. Het zoute water mag niet voorbij de lijn haven van Middelharnis en het Spui aan de overkant van het Haringvliet komen. Ten oosten van deze lijn heeft men een zoetwaterinlaatpunt gemaakt om daarmee de zoetwatervoorziening voor de land- en tuinbouw op Goeree-Overflakkee te garanderen.
Toen bekend werd dat de Haringvlietsluizen op een kier zouden gaan, hebben zes natuurorganisaties de handen ineen geslagen om een natuurlijker Haringvliet te realiseren. Deze organisaties zijn het Wereld Natuurfonds, de Vogelbescherming, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Ark Natuurontwikkeling en Sportvisserij Nederland. Vanuit het Droomfonds van de Nationale Postcode Loterij werd 13,5 miljoen euro verkregen om op brede schaal kenmerkende deltanatuur terug te brengen in het Haringvliet. Hierbij gaat het zowel om een ecologische als een economische impuls van het Haringvliet.
De medewerkers van Natuurmonumenten zijn blij met de ontwikkelingen in en rondom het Haringvliet. Boswachters Chantal van Burg en Ted Sluijter die voor de communicatie van de projecten van hun organisatie zorgen, vertellen graag over de positieve verwachtingen die ze hebben voor hun werkgebied. Doordat trekvissen straks de sluizen kunnen passeren, verwacht men dat vissen als de haring, fint, elft, houting, steur en zalm weer terugkomen in het gebied. Ook andere dieren en planten die verdwenen waren zullen weer terugkomen in het westelijk deel van het Haringvliet.
Om het Haringvliet ook beter te kunnen beleven, vormen de ontwikkelingen bij Scheelhoek een mooi voorbeeld. Het natuurgebied ten noorden van Stellendam is nu het hele jaar door afgesloten voor publiek omdat dit teveel verstoring geeft. Ted Sluijter legt uit dat ook in de toekomst de kern van het gebied niet te betreden zal zijn zonder begeleiding. Toch zal het op 4 plaatsen fysiek en visueel toegankelijker worden gemaakt. Er zal een fietspad langs de Zuidkant van Scheelhoek komen en een vogelobservatorium worden gerealiseerd. Van deze uitkijkplaats zal een ieder gebruik kunnen maken. Naast de Scheelhoek ontstaat een nieuw natuurgebied. Met de ontwikkeling hiervan start men in de loop van 2018 beginnen. Dit is een stuk landbouwgrond van 70 ha in de Zuiderdieppolder, dat Natuurmonumenten al in beheer heeft en grenst aan de Scheelhoek. Dit gebied zal trek- en kustvogels als de kluut, tureluur en andere steltlopertjes de ruimte en de rust bieden om te broeden en uit te rusten. In dit gebied zullen kreekjes worden gemaakt waarin trekvissen kunnen paaien en opgroeien. Ook hier zal alles in het werk worden gesteld om recreanten en bewoners van het eiland zo dicht mogelijk bij de natuur te brengen. Natuurmonumenten heeft wel het voornemen om in de toekomst excursies op De Scheelhoek te organiseren.
Ook elders rondom het Haringvliet zullen in het kader van het Droomfonds nieuwe ontwikkelingen plaatsvinden. Zo wordt in de Hoeksche Waard het natuurgebied de Korendijkse Slikken geschikt gemaakt voor migrerende vissen, door de aanleg van natuurlijke oevers en meer vernatting in het gebied. Op die manier ontstaat er een aantrekkelijk natuurgebied met open, rijke, dynamische en beleefbare natuur aan het Haringvliet. "Hier ervaar je echt een 'einde van de wereldgevoel' als je je over de wandel- en struinpaden begeeft. Met uitbreiding van de wandelroute en een nieuwe uitkijkhut kun je deze natuur ook echt zelf beleven in het gebied", aldus Chantal van Burg.
Als je over het Haringvliet spreekt kun je niet om het natuureiland Tiengemeten heen. Chantal van Burg vertelt dat de ontwikkeling van dit eiland heel succesvol is en dat jaarlijks veel mensen de pont nemen om de overtocht naar het haventje van Tiengemeten te maken. De 'ontsluiting' van het Haringvliet is voor een deel te danken aan de komst van de Waterbus die in de zomermaanden er voor zorgt dat toeristen gemakkelijk verschillende plaatsen in het gebied aan kunnen doen. De verwachting is dat dit project ook in het nieuwe jaar wordt voortgezet.
De natuurontwikkeling in het gebied zal, ook als het Droomfonds eind 2018 wordt afgesloten, doorgaan. Samen met ondernemers, overheden en natuurorganisaties wordt er gewerkt aan het creëren van mooie deltanatuur én zorgen dat mensen meer van deze natuur kunnen genieten!
Vogels
Regelmatig zijn er berichten dat de vogelstand in de regio afneemt. Een aantal soorten heeft het door allerlei oorzaken moeilijk om te overleven. In het gebied rondom en in het Haringvliet lijkt dit niet het geval te zijn want de laatste jaren hebben zich weer nieuwe soorten vogels laten zien. Een publiekstrekker is natuurlijk de reusachtige zeearend die menig vogelspotter en toevallige voorbijganger in of in de buurt van De Scheelhoek al heeft zien vliegen. Op Tiengemeten heeft deze vogel afgelopen jaar zelfs genesteld en ook nu is het nest weer in aanbouw. De verwachtingen voor De Scheelhoek zijn dat in de toekomst deze roofvogel daar ook een regelmatige gast zal zijn. (vast plaatsje zal vinden). Vanuit het vogelobservatorium, dat jaarrond open zal zijn kan men in de toekomst ook de sterns zien broeden en ook andere vogelsoorten verwacht men in groter getal terug te zien in het Haringvliet. "Want een rijkere visstand betekent ook een rijkere vogelstand", verzekert Ted Sluijter.
