Kerk als gemeenschap
Het verdwijnen van de kerk uit de samenleving is wellicht één van de meest opmerkelijke verschijnselen van de afgelopen 100 jaar. Ruim 100 jaar geleden was de kerk nog een van de allerbelangrijkste organen in de samenleving. Aan het begin van het jaar 2018 moeten we zeggen dat de kerk naar de marge van de samenleving is verdrongen. Over verdwijnen van de kerk is al veel geschreven. Onlangs las ik in een dagblad van een atheïst die toevallig in een kerk kwam en daar heel veel mooie dingen aantrof. Misschien is het goed om nog eens een aantal dingen over de kerk, als gemeenschap, op een rij te zetten.
In de eerste plaats is de kerk een leergemeenschap. In de kerk worden mensen onderwezen rond een aantal belangrijke vragen. Wat is de zin van ons leven? Is er leven na dit leven? Hoe behoren we te leven? Wat is goed en wat is kwaad? Dit zijn allemaal heel belangrijke vragen waar allerlei mensen mee worstelen. In de kerk wordt vanuit de Bijbel getracht om antwoorden te geven op deze vragen. Door elke week samen te komen in de dienst, ontvangt de gemeente onderwijs over de belangrijkste vragen van het leven. Het is dus niet gering als deze oriëntatie wegvalt in het leven. Dan ontvangen we mogelijk misschien helemaal geen antwoord meer op de meest fundamentele vragen van het leven. Het is daarom ook niet voor niets dat zoveel mensen in onze samenleving eigenlijk niet meer weten wat goed en kwaad is. En dat ook een heleboel mensen niet meer weten wat nu eigenlijk de zin van hun leven is. In de kerk werden in ieder geval belangrijke antwoorden gegeven op dergelijke vragen. Helaas krijgen heel veel jonge en oudere Nederlanders die antwoorden vandaag de dag niet meer. Dat dit niet bijdraagt aan een goede samenleving is wel duidelijk.
In de tweede plaats is de kerk ook een hele belangrijke zorggemeenschap. In de kerk komen we samen met andere mensen. En uiteraard zal er ook in de kerk best eenzaamheid en spanning kunnen zijn. Een kerk is nu eenmaal niet volmaakt, maar ze hoort wel als een gemeenschap te functioneren. Bovendien heeft de kerk als gemeenschap een hele hoge standaard. We komen in de kerk niet samen om naar elkaar te kijken. In de kerk zijn we ten diepste broeders en zusters van elkaar. En dat betekent dat de zorg en het meeleven voor elkaar heel ver hoort te gaan. Het is niet zo best als we ons in de kerk alleen maar over onszelf bekommeren. Het is juist in de kerk belangrijk dat we oog hebben voor elkaar. De Heere Jezus had tijdens Zijn omwandeling op aarde oog voor de lichamelijke en geestelijke noden van Zijn hoorders. In de kerk mogen we elkaar in dit opzicht helpen.
In de derde plaats is de kerk ook een belangrijke contactgemeenschap. In de kerk komen allerlei soorten mensen samen. Er zijn mannen en vrouwen, jongeren en ouderen, autochtone en allochtone mensen, en zo meer. Al die soorten mensen komen luisteren naar het Evangelie en wensen hun leven in te richten naar de geboden Gods. Het Woord van God bindt hen samen, binnen die context kunnen er dan ook contacten worden gelegd. De wekelijkse samenkomst in de kerkdienst is al een belangrijk contactmoment. Daarnaast zijn er in de kerk nog talloze andere momenten van contact. In dit verband zijn natuurlijk verenigingen, catechisaties, gemeenteavonden en andere zaken heel erg belangrijk. Het onderlinge contact is in de kerk van wezenlijk belang.
Uiteraard is de kerk niet volmaakt, maar het verdwijnen van de kerk uit onze samenleving geeft toch wel heel erg te denken. Zou een herstel van de kerk een antwoord kunnen zijn op een heleboel vragen van onze huidige moderne samenleving?
Ds. W. Visscher