Melkveehouder Wim van Leeuwen over ontwikkeling noordrand:
'Een goede deal, waar we allemaal trots op kunnen zijn'
STELLENDAM – "Ik ben er blij mee." Melkveehouder Wim van Leeuwen heeft het over de toekomst van 'de noordrand': het poldergebied tussen Middelharnis en Stellendam. Van Leeuwen zit er middenin met zijn bedrijf. In de ontwikkeling van het gebied komen verschillende belangen samen, waaronder die van natuurorganisaties, overheden en agrariërs. Belangen die gemakkelijk kunnen botsen, maar dat is hier niet het geval. De verschillende partijen hebben elkaar gevonden en heldere afspraken met elkaar gemaakt. "Je hebt elkaar nodig, van het begin tot het eind, en moet elkaar wat gunnen. We kunnen uiteindelijk allemaal tevreden zijn. We zijn allemaal winnaars."
Tekst en foto: Kees van Rixoort
Van Leeuwen kwam in 1995 met zijn gezin op Goeree-Overflakkee. Vanuit de omgeving van Delft, waar de druk op het platteland door onder andere woningbouw, industrievestiging, natuurvorming en de plaatsing van kassen gigantisch is, verhuisde hij zijn bedrijf naar de Halspolder. Daar runt hij samen met zijn vrouw en zoon een melkveebedrijf met tweehonderd melkkoeien en honderdvijftig stuks jongvee. Het bedrijf levert jaarlijks 2,1 miljoen liter melk. Daarnaast teelt Van Leeuwen gras en maïs voor het vee en bieten voor suikerfabriek.
Spijt heeft hij nooit gekregen van de verhuizing uit de drukke Randstad naar de stille Halspolder. De 64-jarige agrariër roemt het gebied, de grond en het klimaat. "In Drenthe kan het gemakkelijk 30 graden worden, maar hier heb je op zomerse dagen altijd nog een zuchtje zeewind. Dat is goed voor het vee."
Druk
De druk op het landschap, die Wim van Leeuwen rond Delft meemaakte, gaat ook aan Goeree-Overflakkee niet voorbij. "Je hebt gewoon weinig vierkante meters in Nederland, dus is de druk groot. Als je daar last van hebt, moet je hier niet gaan wonen."
De druk op wat nu 'de noordrand' heet bestond uit het plan om nieuwe natuur te creëren in de Zuiderdieppolder. Er was felle oppositie van de boeren, die niet konden geloven dat zo'n beetje de beste landbouwgrond van Nederland moest wijken voor ruige natuur. De Halspolder zou buiten schot blijven. Reden waarom Wim van Leeuwen niet actief deelnam aan de protesten. Uiteindelijk was het niet de oppositie die ervoor zorgde dat staatssecretaris Bleeker de plannen afblies, maar de weinig florissante economische omstandigheden. In de tussentijd was wel flink wat grond opgekocht en overgegaan in handen van de overheid.
Het bleef enige jaren stil. Tot Goeree-Overflakkee een windopgave kreeg en er geld vanuit het Droomfonds beschikbaar kwam voor zilte natuur aan de oevers van het Haringvliet. Nadat de sluizen in 2018 op een kier gaan, wordt het westelijk deel van het Haringvliet zouter.
Kroningswind
"Windenenergie was hier not done. Je had alleen Deltawind en verder hield de gemeente het af", zegt Van Leeuwen. "We waren er niet wakker voor, tot we in de gaten kregen dat het plaatsen van windmolens op andere locaties op het eiland niet zo gemakkelijk zou gaan. Terwijl je hier vrij afgelegen zit, met weinig omwonenden."
De tien agrariërs in het gebied vonden elkaar en besloten de handen ineen te slaan, samen als gesprekspartner op te treden richting provincie en gemeente en de coöperatie Kroningswind op te richten. "We gaan niet met een energiebedrijf in zee, maar ontwikkelen het tot nog toe zelf. Dat is vrij uniek", aldus Van Leeuwen. Kroningswind laat zich bijstaan door een bedrijf dat zich bezighoudt met onder meer de vergunningen, subsidies, MER-procedure en locatiebepaling van de windmolens. Het is de bedoeling dat er vijftien tot zeventien turbines komen, in twee rijen – wat landschappelijk gezien de beste inpassing lijkt – en met een opbrengst van 65 tot 75 megawatt.
Ongeveer tegelijk met het bekend worden van de windopgave voor Goeree-Overflakkee, kwam het bericht over het Droomfonds. Dat was voor de agrariërs in de noordrand een plotselinge en aanvankelijk onaangename verrassing. "Het deed zeer", verwoordt Van Leeuwen het primaire gevoel in de polders. "Het creëren van natuur was vergeten, dachten wij, en dan komt het Droomfonds, dat Natuurmonumenten in staat stelt om 70 hectare zilte natuur te ontwikkelen. Grond die wij, de agrariërs in het gebied, ook wel wilden hebben."
Goede afspraken
Ook op dit front reageerden de agrariërs in het gebied vrij uniek. Ze gingen niet in de contramine, maar zochten de onderhandelingstafel met de boodschap: natuur oké, maar dan willen we wel goede afspraken en compenserende maatregelen. "Door de aanleg van zilte natuur zouden wij te maken krijgen met twee negatieve invloeden: verzilting en een grotere ganzenpopulatie. Door verzilting kunnen wij niet meer beregenen en meer ganzen betekent dat er nog meer gewas opgegeten wordt. Die beesten eten hectares gras en tarwe weg. Een enorme schadepost."
Maar de agrariërs wisten tot goede afspraken met Natuurmonumenten, de gemeente, de provincie en het waterschap te komen. Ze kregen de garantie dat de verzilting niet toeneemt, wat in feite een voortzetting is van de afspraak die tijdens de ruilverkaveling is gemaakt, én dat er niet meer ganzen gaan rondstruinen in de noordrand. Over de praktische uitwerking en bewaking van deze garanties is nu overleg gaande, maar Wim van Leeuwen heeft er alle vertrouwen in dat de afspraken worden nagekomen. Voor het transporteren van zoetwater is al een kanaal aangelegd, dat een inlaatpunt heeft ten oosten van Middelharnis, waar het Haringvliet zoet blijft.
Betere structuur
Een andere compensatie voor de agrariërs in het gebied is de mogelijkheid om grond aan te kopen of te ruilen. Grond die eerder was opgekocht om de Zuiderdieppolder tot één groot natuurgebied om te vormen. "160 hectare blijft agrarisch", zegt Van Leeuwen. "Wie grond koopt of ruilt verbetert de structuur van zijn bedrijf. Dat is mooi. Niet voor niets zag ik veel blije gezichten toen we de verkoop bij de notaris vastlegden."
Al met al is er een goede deal tot stand gekomen, vindt de Stellendamse melkveehouder. Voor de provincie en de gemeente, die een deel van de windopgave kunnen realiseren in de noordrand, een relatief 'gemakkelijke' locatie. Voor Natuurmonumenten, dat er een natuurgebied bij krijgt. Voor toeristen en recreanten die daarvan kunnen genieten, want er komen ook fiets- en wandelpaden. Voor avontuurlijke mensen die midden in de natuur willen gaan wonen, want ook die mogelijkheden biedt het totaalplan. En last but not least voor de agrariërs, die de structuur van hun bedrijf kunnen verbeteren, garanties hebben dat de verzilting en ganzenpopulatie, negatieve effecten van natuurvorming, binnen de perken blijven én samen, onder eigen regie, windenergie gaan opwekken, wat een extra financiële poot onder de agrarische bedrijven oplevert.
Het eindoordeel van Wim van Leeuwen: "Een goede deal, waar we allemaal trots op kunnen zijn."
Ontwikkelingen Noordrand
Langs de noordrand van het eiland gaat er in 2018 veel veranderen. Dat komt door projecten van het Droomfonds en het feit dat in het najaar de Haringvlietsluizen op een kier gaan. Eilanden-Nieuws schrijft regelmatig over de ontwikkelingen. Binnenkort volgen er nog artikelen over de plannen voor recreatiewoningen in de natuur en de boswachter vertelt over de veranderingen in natuurgebied Scheelhoek. De artikelen worden met name gepubliceerd in de vrijdagse editie voor abonnees.