Reformatie

Op 31 oktober herdachten we de kerkhervorming. Dit jaar is het 500 jaar geleden dat Luther zijn 95 stellingen openbaarde. De Reformatie heeft grote betekenis gehad voor ons land en voor Europa. Laat ik eens enkele dingen noemen.

In de eerste plaats is de Reformatie van zeer groot belang geweest voor het persoonlijke geloofsleven. De kerk van de middeleeuwen was het persoonlijke geloofsleven verschrompeld tot het kopen van aflaten, het deelnemen aan missen en het uitwendig lidmaatschap van de kerk. Er waren vele misstanden waarvan we ons nauwelijks een goed beeld kunnen vormen. Luther en alle andere reformatoren hebben weer voluit gewezen op het persoonlijke karakter van het Evangelie. Een mens staat voor God en hij heeft verzoening en betaling van zijn schuld nodig. Het Evangelie brengt ons de boodschap van de rechtvaardiging van de goddeloze. Het was een ontdekking voor Luther dat de mens recht staat voor God door het ware geloof in Jezus Christus. De Reformatie heeft het geloofsleven en Christus weer in het middelpunt gesteld. We kunnen niet dankbaar genoeg zijn voor wat de Heere ons in Luther en Calvijn heeft gegeven. Ook vandaag de dag kunnen we deze erfenis slechts met schade voor onze eigen ziel negeren.

In de tweede plaats is de Reformatie ook heel belangrijk geweest voor het kerkelijke leven. We kunnen ons maar moeilijk een voorstelling maken van de kerk in de middeleeuwen. De aflaathandel was een van de grote misstanden in de kerk. Daarnaast werd de kerk geregeerd door de paus en waren er allerlei andere zaken die eigenlijk met het wezen van de kerk niets te maken hebben. Zo waren er heiligen, relikwieën, missen, bedevaarten en nog vele andere dingen meer. De kerk was verworden tot een instituut waar in mensen op een andere manier godsdienstig bezig waren. Ook was de kerk voor een groot deel verworden tot een machtsinstituut, maar waar het Evangelie van vrije genade niet meer klonk. Het is de verdienste geweest van Luther en zijn navolgers dat ze de kerk hebben teruggeroepen naar de Bijbel en naar het Evangelie. Vooral Calvijn heeft heel veel betekend voor de hervorming van de kerk. We spreken vandaag de dag niet voor niets over een kerkhervorming.

In de derde plaats is de Reformatie ook van grote betekenis geweest voor het maatschappelijke leven. Rond het jaar 1500 begint eigenlijk de moderne tijd. We zien op allerlei terreinen grote veranderingen. Op het terrein vooral van de wetenschap is er een duidelijke verandering merkbaar. Het maatschappelijke leven komt ook in een heel andere context te staan. Het is de Reformatie geweest die weer heeft teruggeroepen naar een ordelijk huwelijk en gezinsleven. Ook op het terrein van scholing heeft de Reformatie een geweldige invloed gehad. Luther bijvoorbeeld bemoeide zich intensief met het onderwijs en er werden door de reformatoren ook hele programma's tot verbetering van het onderwijs gemaakt. Ook in het economisch leven heeft de Reformatie invloed gehad. Het renteverbod, wat door de roomse kerk strak werd gehandhaafd, werd opgeheven. Kooplieden moeten op zichzelf letten was het adagium van Calvijn. En verder kwam er in de tijd van de Reformatie ruimte voor allerlei maatschappelijke initiatieven. We kunnen bijvoorbeeld denken aan zorg voor armen, ouderen en zieken. De verlaten kloosters werden omgebouwd tot ziekenhuizen.

De Reformatie is een opwekkingsbeweging geweest in Europa. Tot op de dag van vandaag plukken we daarvan de goede vruchten. Helaas moeten we wel zeggen dat de doorwerking van de Reformatie op dit moment vrijwel verdwenen is. En dat maakt deze herdenking van 500 jaar Reformatie toch een zaak die we met gemengde gevoelens overwegen. Wat hebben we in Europa een hernieuwbare opwekking nodig. Ontwaak noordenwind…

Ds. W. Visscher