De troost van sterren
Tijdens de Boerenoorlog wordt de veertienjarige Lettie opgesloten in een Engels concentratiekamp. Haar vader vecht met de andere Boeren in kleine commandogroepen tegen de Engelsen, die voornemens zijn de kleine Boerenrepublieken van Oranje Vrijstaat en Transvaal over te nemen. De reden hiervoor is dat tegen het einde van de negentiende eeuw bekend werd dat in de Boerenrepublieken de meest weelderige diamant- en goudaders ter wereld werden aangetroffen.
De tactiek van de verschroeide aarde, het platbranden van bezittingen en huizen van de Boeren, wordt in deze periode veelvuldig toegepast. In totaal worden ruim 23.000 boerderijen verwoest. De Boerenvrouwen en -kinderen worden naar Engelse concentratiekampen gebracht.
De verschrikkingen die het leven met twee gezinnen in een veel te kleine tent met zich meebrengt weet Dave Boling op een ingehouden, maar overtuigende wijze te brengen. Besmettelijke ziekten, honger, onderlinge ruzies en geweld houden het leven van deze vrouwen en kinderen in een ijzeren greep. De honger is zo groot dat één gekregen aardappel een delicatesse is voor een heel gezin en boekbindmiddel dient als voedsel voor de kinderen.
Sterrenkunde
Lettie groeit in deze periode snel van kind tot jong volwassene. De gebeurtenissen in het kamp, waaronder het verlies van haar vierjarige zusje en haar verwarrende gevoelens voor Thomas Maples, een jonge Engelse bewaker, maken dat ze zich geestelijk snel ontwikkeld. Haar scherpe observatievermogen combineert ze met een bepaalde nuchterheid, die af en toe afstandelijk aandoet. Ik denk hierbij aan de ingrijpende gebeurtenis rondom Thomas, bijna aan het einde van het boek.
Lettie wordt al jong gedwongen na te denken over ethische dilemma's rondom leven en dood. Welke keuzes vragen het leven in oorlogsgebied, wat is goed of fout? Deze morele dilemma's weet de schrijver knap tot leven te brengen en uit zich onder andere in de keuze die oom Sarel maakt in zijn houding tegenover de Britten.
In het kamp denkt Lettie vaak terug aan haar veilige en geborgen jeugd op de boerederij. Het zingen bij het orgel, de Bijbelverhalen, de liefde van haar ouders en de zwarte hulp Bina sterken haar in deze tijd. De grootvader van Lettie speelde een belangrijke rol bij het ontwikkelen van haar grote passie: de sterrenkunde. Zal ze hem, haar vader en broer nog terug zien? Een vast ritueel voor Lettie vormen de nachtelijke uitstapjes buiten de tent om de sterren waar te nemen. Zo voelt ze zich weer even heel dicht verbonden aan haar grootvader, die haar de liefde voor de wonderen van de sterrenhemel bijbracht.
Postuum eerbetoon
De schrijver weet met kennis van zaken een tamelijk onbekend gegeven, dat van de dood van 22.000 Boerenkinderen in Engelse concentratiekampen, aan een groter publiek bekend te maken. De overleden kinderen vormden verreweg de grootste groep slachtoffers. In totaal vielen er in de Britse concentratiekampen 27.000 doden.
De boodschap van dit boek is een postuum eerbetoon, zou je kunnen zeggen. Het vormt ook een aanklacht tegen de waanzin van de oorlog waarbij onschuldige kinderen het slachtoffer worden.
De auteur kreeg het idee een roman over de Anglo-Boerenoorlog (1899-1902) te schrijven op basis van de herinneringen van zijn Britse grootvader, die in deze periode was gelegerd in Zuid-Afrika.
De troost van sterren
Dave Boling
2017, uitgeverij Mozaiek
368 blz,, € 19,90
ISBN 9789023950752
+ Goed gedocumenteerde historische roman
+ Inclusief verklarende woordenlijst
- Hoofdpersonen doen af en toe (te) afstandelijk aan