Veldslagen op een geblokt bord
SOMMELSDIJK - De koning tuurt gespannen vanuit zijn ivoren toren naar het slagveld wat zich voor zijn ogen voltrekt. "Cavalerie naar rechts.'' Zijn vrouw komt naast hem staan, terwijl ook een voetsoldaat aanschuift. In de verte komt een loper aan, op de hielen gezeten door een vijandelijke ruiter. De chaos op het slagveld is compleet.
Tekst en foto: Erwin Guijt
In het klein spelen deze veldslagen zich iedere maandagavond in De Staver af. Op een geblokt bord vechten twee partijen hun strijd uit. Voorzitter van schaakvereniging De Zwarte Pion, Mark Lagendijk (51), neemt plaats achter het schaakbord. "Op de lagere school heb ik als 11-jarige de denksport geleerd. Maar op die leeftijd vond ik voetballen belangrijker. Ik heb het mijn jongere broer ook geleerd. Die heeft zich, nadat hij met voetballen stopte, meer verdiept in het schaken met behulp van schaakboeken en een schaakcomputer. Al snel daarna waren de rollen omgedraaid en bracht hij mij de fijne kneepjes van het vak bij.''
Dampende sigaren
"Als jongere heb ik nooit op een schaakvereniging gezeten; sinds 2001 zit ik bij De Zwarte Pion. Daar schaken we het merendeel van het seizoen partijen in de huishoudelijke competitie. Verder hebben we samen met schaakvereniging Oostflakkee uit Oude-Tonge een drietal teams van acht spelers die in de competitie van de Rotterdamse Schaakbond (RSB) schaken tegen andere verenigingen die aangesloten zijn bij de RSB. Het mooie is dat schaken niet beperkt is tot alleen maar spelen bij een vereniging, maar je het ook op de computer kunt doen. Je kunt dan kiezen uit partijen met veel bedenktijd maar ook 'blitz' partijen van 1 minuut. Schaken bij een vereniging is vergeleken met vroeger heel laagdrempelig en toegankelijk. Vroeger was het een elitair gebeuren en stond de zaal bij binnenkomst vol met een blauwe walm van alle dampende sigaren.''
De Zwarte Pion telt nu ongeveer 25 seniorleden en 7 jeugdleden. De senioren beginnen om acht uur tot ongeveer half twaalf, de jeugdleden van kwart voor zeven tot kwart voor acht. "Het vasthouden van jeugdleden is moeilijk. Dat is de pech van het eiland. De jeugd gaat studeren en gaat dan vaak van het eiland af, en dan komen ze hier niet meer aan toe. Terwijl er echt talentjes tussen zitten, zoals de 16-jarige Remco hier. Die kan ver komen. Maar iedereen is welkom, ook als je de schaaksport nog helemaal niet onder de knie hebt. Gelukkig zien we ook een langzame groei. Maar hoe meer zielen, hoe meer vreugd.''
Verrassingsaanval
Mark zet zijn dame dreigend dicht bij de vijandelijke koning. "Schaken is een gevecht tussen twee geesten. In een bepaald tijdsbestek probeer je de ander op de knieën te dwingen door bijvoorbeeld een verrassingsaanval. Je kan er voor kiezen om aan te vallen of wat meer verdedigend spelen tot de ander een fout maakt of een mindere zet doet. Je bent continue op zoek naar de beste zet, hopende dat de tegenstander begint te zweten. Daar is opperste concentratie voor nodig. Het is inderdaad een soort veldslag idee, met twee legers en twee doelen. Je moet in het hoofd van de tegenstander kruipen en vooruitdenken.''
"En soms moet je een offer plaatsen om uiteindelijk te winnen'', zegt Mark, terwijl hij met zijn loper gewiekst een witte toren van het bord afveegt. "Je moet kijken naar je eigen aanvallende mogelijkheden in een stelling, maar ook naar de mogelijkheden van je tegenstander. Je kan er heel goed voorstaan en je denkt al dat je gaat winnen, maar één verkeerde zet kan al fataal zijn en de afloop van het spel anders bepalen.''
Ouwe krenten
Dan gaat de club in opperste concentratie schaken. Iedere zet wordt driftig genoteerd om later nog te overpeinzen. Intussen is er een nieuwe tegenstander aangeschoven, de 23-jarige Brian. Hij zit een maand op de schaakvereniging, maar ziet al progressie. "Het mooie van schaken is dat je steeds een stukje beter wordt en de potjes daardoor ook steeds langer gaan duren.'' De temperatuur in de zaal loopt op. "Vroeger dacht ik ook dat schaken een ouwe krentensport was'', fluistert iemand samenzweerderig. "Maar nu zie ik dat niet meer zo zwart-wit.''