Waterschap boort pijpleidingen onder twee havenkanalen door
Zoals bekend gaan in 2018 de Haringvlietsluizen op een kier. Dat wil zeggen: als het peil van het Haringvlietwater lager is dan op zee worden de sluizen iets opengezet, waardoor zout zeewater zich vermengt met zoet Haringvlietwater. Het Kierbesluit werd op 20 juni 2013 genomen ten behoeve van de internationale vismigratie, om trekvissen als zalm en zeeforel beter in staat te stellen om vanaf zee de Haringvlietsluizen te passeren richting hun stroomopwaarts gelegen paaigebieden. Door het Kierbesluit wordt een oude functie van het Haringvliet hersteld, namelijk die van vissnelweg van de Noordzee naar Europese binnenwateren. Door het openzetten van de sluizen stroomt echter zout zeewater het Haringvliet binnen en ontstaat daarin een gebied met brak water. Daardoor worden de huidige inlaatpunten voor de zoetwatervoorziening en de drinkwatervoorziening onbruikbaar en moeten er nieuwe worden gerealiseerd, verder oostwaarts langs de noordrand van het eiland. En daarvandaan moeten nieuwe verbindingen ervoor zorgen dat het zoete water weer westwaarts wordt getransporteerd. Hierover gaat het programma Compenserende Maatregelen Kierbesluit.
Tekst en foto's: Hans Villerius
Binnen de Compenserende Maatregelen Kierbesluit zijn waterschap Hollandse Delta, Evides Waterbedrijf en Rijkswaterstaat de samenwerkende partijen die, elk met een eigen verantwoordelijkheid, de noodzakelijke maatregelen tot uitvoering brengen. In dit geheel zorgt het waterschap voor een nieuwe zoetwatervoorziening ten behoeve van landbouw en industrie. Evides is verantwoordelijk voor een nieuwe drinkwaterleiding. Beide bouwen nieuwe zoetwaterinlaatpunten ten oosten van Middelharnis, in de Van Pallandtpolder. Rijkswaterstaat, als opdrachtgever, wacht ten slotte de taak om, als het nieuwe systeem operationeel is, te leren de Haringvlietsluizen ook bij een hoge stand van het Haringvlietwater op een kier te zetten. Daarbij is straks de grens van zoet en brak water een hard gegeven. Daar valt niet aan te tornen. Door de Haringvlietsluizen in het begin slechts minimaal en daarna mondjesmaat verder te openen kan nauwlettend in de gaten worden gehouden hoe ver in het Haringvliet de overgang van brak naar zoet water komt te liggen. Een proces dat zorgvuldig wordt doorlopen en wordt gemonitord, om in de praktijk te leren en vast te stellen hóe ver de sluizen uiteindelijk open zullen gaan. Men spreekt daarom wel van 'lerend implementeren'.
Drinkwatervoorziening
De start van de uitvoering van de Compenserende Maatregelen vond in november 2014 plaats tussen Hellevoetsluis en Rockanje, in aanwezigheid van minister Melanie Schultz van Haegen. Op Goeree-Overflakkee gingen de werkzaamheden pas medio vorig jaar van start, toen Evides Waterbedrijf de eerste heipaal sloeg voor de bouw van haar nieuwe drinkwaterinnamepompstation, dat het huidige inlaatpunt op de Plaat van Scheelhoek nabij Stellendam gaat vervangen. Een nieuwe ondergrondse 14 kilometer lange ruwwatertransportleiding brengt het ingenomen water vanaf het nieuwe pompstation in westelijke richting, naar het bestaande leidingnet bij Stellendam, vanwaar het verder, richting het drinkwaterproductiebedrijf nabij Goedereede loopt. Deze werkzaamheden zijn inmiddels gereed.
Zoetwatervoorziening
Waterschap Hollandse Delta is vorig jaar begonnen om vanaf het havenkanaal van Dirksland richting Stellendam het bestaande watersysteem te verbreden, om tussen de havenkanalen van Middelharnis en Dirksland ten noorden van beide dorpen nieuwe watergangen aan te leggen en duikers te vergroten én een nieuw breed zoetwaterkanaal aan te leggen vanaf haar nieuwe inlaatpunt in de Van Pallandtpolder. Aan de bouw van het nieuwe zoetwaterinlaatpunt wordt nu nog gewerkt.
Dubbele functie
Waardevol en vermeldenswaard is dat dit nieuwe inlaatpunt zo geconstrueerd is dat het een dubbele functie krijgt. Natuurlijk allereerst om zoet water uit het Haringvliet te winnen, 150 kubieke meter water per minuut. Maar ook om bij wateroverlast binnen het bedijkte gebied overtollig water af te kunnen voeren in het Haringvliet, 100 kubieke meter per minuut. Dit door middel van een soort bypass die het teveel aan water richting Gemaal Koert transporteert, dat het water uitslaat het Haringvliet in. Daardoor ontstaat straks een extra robuust waterbeheersysteem.
Onderhoudsvriendelijk
Twee omvangrijke klussen binnen de Compenserende Maatregelen zijn het aanbrengen pijpleidingen, of sifons, onder de havenkanalen van Middelharnis en Dirksland, een soort grote duikers, die ervoor zorgen dat het nieuwe zoetwaterkanaal onder beide havenkanalen door kan stromen. 'Kunstwerken', noemt het waterschap ze.
Voor de uitvoering van de bouw van het zoetwaterinlaatpunt en van de aanlag van de sifons heeft het waterschap, na Europese aanbesteding, aannemingsbedrijf GMB in de arm genomen. Die bedacht voor de sifons een speciale constructie, die zo onderhoudsvriendelijk mogelijk is.
Waar het nieuwe zoetwaterkanaal het havenkanaal bereikt en kruisen moet, is een bouwput gemaakt van zo'n tien meter diep. Het aangevoerde water gaat daarin en wordt door middel van twee pijpleidingen – bij Dirksland maar één – horizontaal onder het havenkanaal door getransporteerd. De pijpleiding ligt zon tien meter onder het wegniveau en drie meter onder het havenkanaal. Aan de overzijde van het havenkanaal is eveneens een tien meter diepe bouwput gemaakt. Daarin komt het aangevoerde zoetwater terecht om daarvandaan naar het nieuw gegraven zoetwaterkanaal te stromen, richting de haven van Dirksland, waar eenzelfde sifonconstructie wacht. Het onderhoudsvriendelijke van de constructie is dat de pijpleidingen waardoor het aangevoerde zoetwater in en uit de bouwputten stroomt, ruim boven de putbodems zijn aangebracht. Zandbezinksel en ander zwerfvuil in het water komt daardoor op de putbodems terecht en kan door middel van zuiginstallaties worden verwijderd. Uiteraard kunnen zo nodig de bouwputten ook worden leeggepompt. Zowel bij binnenkomst van het water als bij het punt waar het water de bouwputten verlaat, kunnen de putten namelijk geheel worden afgesloten. De zojuist omschreven constructie is veel onderhoudsvriendelijker dan wanneer gebruik gemaakt zou zijn van kromme pijpleidingen onder de havens, omdat daarin vuilbezinksel op het diepste punt van de leidingen achterblijft, wat veel moeilijker is om het daarvandaan te verwijderen.
Boorkop
Om de pijpleidingen onder de haven door te krijgen werd gebruik gemaakt van een vijf meter lange en 22 ton zware boorkop, die door de grond zowel de weg baande voor de leiding als die de leidingdelen achter zich meetrok. Dat ging met een snelheid van 5 centimeter per minuut. Ieder leidingdeel, van elk zes meter lang, werd aan het voorgaande deel vast gelast voordat het in de grond verdween.
Zo werden bij Middelharnis twee pijpleidingen gerealiseerd van 147 meter lang, met een doorsnede van één meter zeventig en met een capaciteit om 120 kubieke meter water per minuut door te laten. Omdat onderweg in westelijke richting telkens zoetwater wordt afgetapt voor agrarisch en industrieel gebruik, is de capaciteit van het watersysteem verderop steeds verder afgebouwd. De sifon onder de haven Dirksland laat nog 90 kubieke meter water per minuut door. Na dit havenkanaal kon volstaan worden met de bestaande wateringen te verbreden en duikers te vergroten.
Champagne
Na de aanleg van de sifon onder de haven van Dirksland wordt nu gewerkt aan de sifons on de haven van Middelharnis. Eén ligt er inmiddels. Van de laatste bereikte woensdagavond de boorkop de overzijde van het havenkanaal. Nog maar minimaal zichtbaar, want ter plekke moest eerst het staal van de damwand uit de bouwput worden weggesneden. Die klus werd donderdagmiddag geklaard. Na het verwijderen van de losgebrande staaldelen werden handmatig nog flinke happen klei, vermengd met zand en specie, van de boorkop verwijderd en was deze echt goed zichtbaar. Dat was een moment om te markeren. Het binnengaan van de boorkop de grond in en het weer tevoorschijn komen ervan zijn de spannendste momenten van de klus. Maar dit werd donderdagmiddag tot een goed einde gebracht. Reden genoeg om de boorkop na zijn tocht onder de haven door te dopen met een fles champagne, in het bijzijn van het hele team dat zich daar continue voor heeft ingezet. Aan heemraad Lies Struik van waterschap Hollandse Delta was de eer de doop te verrichten, uiteraard onder dankzegging aan de mannen die met elkaar deze klus hebben geklaard.
Zie voor een filmpje www.eilandennieuws.nl of onze facebookpagina.
