De eerste martelaren
De eerste martelaren, Jan de Bakker en Wendelmoet van Monnickendam, door P. de Zeeuw JGzn, opnieuw uitgegeven bij uitgeverij 'De Ramshoorn' onder redactie van M.J. Ruissen. Dit boek bevat een indrukwekkende beschrijving van de eerste martelaren uit onze vaderlandse geschiedenis en is een aanrader in de Historische Serie voor jong en oud. Eerder drukken verschenen onder de titels: De pastoor van Jakobswoude en Wendelmoet van Monninkendam. Beide uitgegeven door uitgeverij De Banier.
Nu in 2017 opnieuw verschenen bij uitgeverij De Ramshoorn, Putwei 6 4464 BT Goes, tel. 0113-221909. Prijs 14,95. De omslag is gemaakt door Rino Visser en het binnenwerk werd verzorgd door Corrie Bart-Nieuwenhuize (pag. 40, 44 en 61) en door Teus Zandman, pag. 103, J.H. Isings pag. 43, 68 en 99 en uit het Haags Historisch Museum pag. 93 en 121.
Achtereenvolgens komen de volgende onderdelen aan bod. Bij Jan de Bakker tien hoofdstukken: een flinke jongen, als jonge pastoor in Jacobswoude, achter slot en grendel, Jan wordt Jan de Bakker, naar de Gevangenpoort, voor de vierschaar, met de misdadigers gerekend, de laatste uren, een standvastige martelaar en Jan de Bakker herdacht.
Van Wendelmoet van Monnickendam: een marskramer laat enkele geschriften achter, Lutherdam, de weggelopen monnik, opgesloten in de Gevangenpoort, in het kasteel te Woerden, weer in de gevangenpoort, voor de rechters, lieflijk ontslapen, Wendelmoet herdacht. Aan het eind van het boek worden vragen gesteld, om er achter te komen of e.e.a. onthouden is. Op pagina 133 staat een beschrijving van het museum 'De Gevangenpoort ', compleet met een adres en de mogelijkheid tot contact.
In deze P. de Zeeuwserie verschenen de volgende boeken: Augustinus, John Knox, de hervormer van Schotland, John Bunyan, de dappere ketellapper, Ulrich Zwingli en de hervorming van Zwitserland, De Boerenoorlog, Maarten Luther, de hervormer van Duitsland, Michiel Adriaanszoon de Ruyter.
Jan de Bakker, zoon van de koster te Woerden, krijgt op de Hiëronymusschool les van Hinnerode. Hierdoor leert hij de dwalingen van de Rooms-Katholieke Kerk kennen. Hij wordt pastoor te Jacobswoude. Als hij weigert de mis op te dragen en trouwt, wil men hem gevangennemen. Daarom vlucht hij naar Wittenberg. Een klein jaar later, op 10 mei 1525, wordt hij op bevel van Margaretha van Oostenrijk gevangengezet en op 11 september 1525 tot de brandstapel veroordeeld.
Wendelmoet van Monnickendam komt dankzij een marskramer in aanraking met de geschriften van Luther. Die kennismaking leidt tot haar bekering. Het Hof van Holland probeert haar tevergeefs door neef Roelof Jans over te halen om haar nieuwe overtuiging te herroepen. Ze geven haar nog uitstel van executie en sluiten haar op in een vunzige kerker in het kasteel van Woerden. Maar Wendelmoet Claesdochter blijft standvastig. Zij wordt een van de eerste vrouwelijk martelaren die onder het bewind van keizer Karel V ter dood gebracht zijn.
Zowel ter nagedachtenis aan Jan de Bakker als aan Wendelmoet van Monnickendam, is een gedicht bewaard gebleven. De taal en spelling is enigszins aangepast, zodat het nu ook leesbaar is voor onze tijd. In dit boek voor jong en oud worden moeilijke woorden en begrippen telkens in een voetnoot uitgelegd. Dit geeft duidelijkheid voor de lezer. Wie geïnteresseerd is in de (kerk)geschiedenis van ons vaderland, moet dit boek gelezen hebben. Het laat ook zien wat onze voorouders ervoor over hebben gehad om hun geloof te belijden en te beleven. Dat kostte deze martelaren al heel vroeg het leven!
Om de sfeer van dit boek te proeven een klein gedeelte uit het eerste hoofdstuk, met de titel: Een flinke jongen.
Jan Dirksz is niet tevreden over zichzelf. Hij had het niet zo heel ver gebracht in de wereld. Als hij langer gestudeerd had, zou hij veel verder gekomen zijn. Vaak dacht hij aan Erasmus, de grote geleerde, die in Europa als humanist. Erasmus was een schoolvriend geweest van Jan Dirksz. In Gouda hadden ze naast elkaar op school gezeten en allebei flink hun best gedaan. De grote geleerde heette toen nog Gerrit Gerritsz. en zijn moeder was maar een eenvoudige vrouw die de was deed voor anderen. Toen Gerrit Gerritsz – de latere Erasmus – in Deventer naar school ging, waar de geestelijken hem lesgaven, was Jan Dirksz in Gouda achtergebleven en was hij algauw van school gegaan. Met studeren was het vlug afgelopen. Hun wegen waren voorgoed gescheiden.