Het lijntje naar de maatschappij behouden
Tekst: Kees van Rixoort; Foto's CuraMare
"Eenzaamheid is ook in verpleeg- en verzorgingshuizen een actueel onderwerp", zegt Linda Dekker, die vier woonzorglocaties onder haar hoede heeft als het om welzijn en dagbesteding gaat: Ebbe en Vloed in Oude-Tonge, Nieuw Rijsenburgh in Sommelsdijk, De Geldershof in Dirksland en De Vliedberg in Ouddorp. "Het is ook inherent aan de doelgroep. Door het verlies van waardevolle relaties – partner, vrienden – wordt het sociale netwerk kleiner. Het verlies van relaties kan tot eenzaamheid leiden."
Dekker voegt daar nog een aspect aan toe: "We hebben het hier ook over een doelgroep met soms forse beperkingen. Het is, ook door een verminderde mobiliteit, moeilijker om dan contacten te maken en te onderhouden."
Er is ook een verschil, je kunt niet alle bewoners van zorgcentra over één kam scheren. De jongere bewoners – zestigers, zeventigers – hebben vaak een grotere behoefte aan relaties dan ouderen. "Soms vinden oudere bewoners het wel goed en hoeven ze niet altijd uitgebreide contacten te hebben. De beleving van eenzaamheid is heel individueel bepaald."
In de genen
Binnen CuraMare is er aandacht voor het bestrijden van eenzaamheid. "Van oudsher zit het in de genen van onze zorg en begeleiding", zegt Linda Dekker. "Wij geven onze cliënten persoonsgerichte zorg en kijken per persoon wat nodig is om een waardevol leven te leiden. Dat is onze grondhouding. Daarbij zoeken we nadrukkelijk samenwerking met het informele netwerk om extra tijd en aandacht aan de cliënt te besteden. Het is heel belangrijk om samen op te trekken, samen te zorgen, ook omdat de familie veel beter weet wie die persoon is en wat hij of zij belangrijk vindt. Naast de familie doen we een beroep op vrijwilligers."
CuraMare heeft maatjesprojecten die erop gericht zijn om bewoners op gezette tijden, bijvoorbeeld één of twee keer per week, in contact te brengen met een ander. Eén op één dus. Voorts is er de mogelijkheid om regelmatig een moeder met kinderen over de vloer te krijgen. Ouderen vinden het plezierig om eens kinderen te zien en te spreken. Dekker: "Het contact gaat gemakkelijk, het is laagdrempelig." Bewoners kijken ook uit naar de komst van honden of katten. Om dat voor elkaar te krijgen werkt CuraMare samen met de Stichting ZorgDier Nederland.
Ontmoeting en ontspanning
Maar er gebeurt nog veel meer in de vier eilandelijke woonzorglocaties. Ouderen die hier wonen hoeven echt niet eenzaam te zijn. Ze kunnen naar inloopactiviteiten als kooroptredens, bingo, markten en modeshows. Pas was er in Nieuw Rijsenburgh een roofvogelshow en kregen de bewoners van De Vliedberg in Ouddorp het nodige mee van de Week van de Goereese Vis. Deze laagdrempelige activiteiten zijn, evenals de koffiemomenten, bedoeld om ontmoeting en ontspanning te stimuleren. Er is doorgaans veel belangstelling voor.
Dat geldt ook de 'verenigingsactiviteiten', die CuraMare organiseert voor bewoners met een gemeenschappelijke interesse, zoals bewegen, wandelen of schilderen. Mannen komen graag samen om met elkaar hout te bewerken en vrouwen ontmoeten elkaar op de 'beautyvereniging'. "Het aanbod is altijd in beweging, de doelgroep en de interesses veranderen nu eenmaal ook", zegt Linda Dekker. "De begeleiding is in handen van onze vrijwilligerscoördinatoren en dagbestedingscoaches, die echt op zoek gaan naar wat er nodig is en wie daarvoor het beste kan worden ingezet. Dat verschilt van de activiteitenbegeleiders van vroeger, die meer uitvoerend bezig waren."
Maar bereik je alle bewoners? Iemand die niet aan activiteiten wil meedoen, kun je niet dwingen. Iemand die geen vrijwilliger over de vloer wil ook niet. Linda Dekker geeft toe dat het soms een uitdaging is om iemand over de drempel te krijgen. Dat kan ook het gevolg zijn van een recente verhuizing naar de woonzorglocatie, wat al zo veel veranderingen in iemands leven teweegbrengt. "We proberen het ook wel te stimuleren via de zorgverlening of de familie. Soms is het een kwestie van volhouden. Dan heeft het tijd nodig en moet je herhaaldelijk blijven aanbieden."
Mantelzorg
Een uitdaging is ook het betrekken van de familie, de mantelzorg, bij de zorg en begeleiding. Linda Dekker noemt dit 'samen zorgen' een omslag, die soms lastig is. Waar vind je elkaar, wat doet de professional en wat doet de mantelzorger? "We willen meer binden en gebruikmaken van de kennis die er is bij mensen in het sociale netwerk. Die hebben immers een leven lang om de cliënt heen gestaan. In principe kunnen ze van alles doen: een rondje wandelen, een kopje koffie drinken, samen naar de Hema of de visboer, fotoboeken bekijken. Tijd en aandacht, daar gaat het om. Voor de bewoner of voor de woongroep. Er zijn ook wel familieleden die komen koken of met de bewoners gaan bloemschikken, bijvoorbeeld."
Volgens Linda Dekker blijkt uit de metingen die CuraMare doet – per persoon en voor de hele organisatie – dat het werkt. Al die inspanningen om ontmoeting en contact tot stand te brengen hebben effect. Toch zou de focus nog wat scherper kunnen, geeft de project- en beleidsadviseur welzijn en dagbesteding aan. Met geld van het landelijke steunprogramma Waardigheid en Trots is dat ook mogelijk. CuraMare kan uit dat potje bewoners bijvoorbeeld vervoer aanbieden.
"Even naar buiten, even eropuit. Je bent als bewoner immers een onderdeel van de maatschappij en het is van belang om, ondanks de beperkingen die er zijn, het lijntje naar de maatschappij te behouden. Daar moeten wij samen voor zorgen."
Bescheidenheid
Tegelijkertijd beseft CuraMare dat eenzaamheid veelal het gevolg is van het verlies van waardevolle relaties. Dat is niet ongedaan te maken. De woonzorglocatie kan het wegvallen van een partner niet compenseren. Nooit. "Bescheidenheid is op zijn plaats", vindt Linda Dekker. Hooguit is zo'n verlies misschien wat draaglijker te maken. Door anderen te ontmoeten en samen iets te ondernemen. Dat werkt tegen eenzaamheid.
Karakterverschillen
De vier woonzorglocaties van CuraMare – Ebbe en Vloed, Nieuw Rijsenburgh, De Geldershof en De Vliedberg – hebben elk hun eigen karakter. Dat uit zich in allerlei facetten. Zo ook in bijvoorbeeld het activiteiten- en verenigingenaanbod wat op de locaties georganiseerd wordt. Linda Dekker: "Omdat het uitgangspunt van de activiteiten die we aanbieden is dat deze aansluit bij was bewoners willen, zie je dat er op de locaties verschillen ontstaan. Zo wordt er in Ebbe en Vloed iets georganiseerd met carnaval, terwijl er in De Vliedberg meer aandacht is voor de kerstviering. Ook vrijwilligers betrekken we graag, als zij met goede ideeën komen, kunnen ze die uitvoeren. Zo hadden de bibliotheek-vrijwilligers van Nieuw Rijsenburgh het idee om koekjes te verkopen bij een voorjaarsmarkt, om van dat geld weer nieuwe boeken te komen. We hebben veel betrokken vrijwilligers, maar De Vliedberg heeft het hoogste aantal. Daar kunnen we rekenen op meer dan 200 vrijwilligers!"
