Helpen bij verlies en verdriet
Een gids voor het gezin en de hulpverlener
Manu Keirse
2017, uitgeverij Lannoo
288 blz, € 19,99
ISBN 9789401442879
Iedereen krijgt vroeg of laat te maken met verlies. Verlies kan ontstaan door de dood, maar er zijn ook andere verliessituaties, zoals het verlies van gezondheid, werk, toekomstperspectief of vertrouwen in één of meerdere personen.
Deze gids voor het gezin en de hulpverlener wordt door professionals al jaren gezien als het standaardwerk in België en Nederland rondom verlies.
Bij het lezen van dit boek raak je onder de indruk van de grote kennis van de schrijver op het gebied van verlies en verdriet. De klinisch psycholoog en emeritus hoogleraar hield zich in de afgelopen 50 jaar bezig met alle aspecten van rouw. Hij sprak talloze ervaringsdeskundigen en toont dat luistervaardigheid één van de belangrijkste handvatten is om een rouwende tot steun te kunnen zijn. Manu Keirse wil aantonen dat rouwen niet gelijk staat aan afscheid nemen, maar aan anders leren vasthouden.
Feestdagen en verdriet
Het boek behandelt achtereenvolgens de volgende onderwerpen: verdriet overleven, de werkelijkheid van het verlies onder ogen zien, de pijn van het verlies ervaren, aanpassen aan de wereld, herinneren en weer leren genieten, als een schaduw door het leven, kinderen en rouw, mannen rouwen anders dan vrouwen, het verdriet van grootouders, het verdriet van personen met speciale noden, het verdriet van asielzoekers, ouderschap in verdriet, als je oudere ouders sterven, als je broer of zus sterft, als je volwassen kind sterft, zwanger worden en verliezen, als baren opbaren wordt, eenzaam verdriet dat niemand ziet, een levend verlies, bekende personen en collectief verdriet, rouw en werk, zelfdoding, geweld, onrecht, rouwen op het internet, feestdagen en verdriet en de kracht van rituelen. Elk hoofdstuk sluit af met een aantal praktische tips voor zowel de rouwende zelf als de naaste omgeving van de rouwende.
Het hoofdstuk over het overleven van de naaste omgeving na het verlies van een geliefde door een gewelddadige dood is indrukwekkend. Zoals de moeder die haar kinderen aan een gewelddadige dood verloor het verwoordt: "Ik kan de naam van mijn man, die mijn twee kinderen heeft vermoord, niet meer horen, maar ik moet wel, want het is ook de familienaam van mijn dochter." (p.205)
Onderbelicht verlies
Rouw door verlies van werk, gezondheid of toekomstperspectief blijft vaak onderbelicht. Dit is onterecht, stelt de schrijver. Hij staat vervolgens uitgebreid stil bij bovenstaande vormen van rouw door verlies.
Verder beschrijft Keirse waarom slachtoffers van onrecht in een rouwproces terecht komen en hoe de naaste omgeving hen bij kan staan. Hij citeert hierbij de woorden van Martin Luther King: "Voor het slagen van het kwaad is niets anders nodig dan goede mensen die niets doen."
Herstel in het licht van bovenstaande is uiteindelijk alleen mogelijk binnen de context van relaties, aldus de schrijver.
Keirse benadrukt de kracht van rituelen tijdens een periode van rouw. Ze geven vaak vorm aan het verdriet.
Dit boek is geen lichte kost, maar absoluut een aanrader voor iedereen die te maken krijgt met verlies in zijn of haar naaste omgeving. Praktische tips voor de rouwende en zijn omgeving worden afgewisseld met ervaringsverhalen die zeker (h)erkenning zullen oproepen bij de lezer.
Door alles heen proef je de grote kennis van zaken van de auteur. Deze deskundigheid in combinatie met de empathische houding van de schrijver maakt dit boek een verrijking om te lezen.
Een uitgebreide lijst met literatuurkeuze van de auteur completeert het geheel.
++ Veel praktische tips voor de rouwende en zijn naaste omgeving
++ Empathisch en respectvol
++ Auteur houdt zich al 50 jaar bezig met alle aspecten van rouw