Op weg en reis
Op weg en reis, getekende roman over een Zeeuws wonderland
Liesbeth Labeur
2017, uitgeverij Cossee/Mozaiek
199 blz., € 19,99
ISBN 9789023 996972
'Neeltje wilde graag de last die ze droeg naast zich neerzetten en uitpakken. Maar telkens als er een geschikt moment was werd ze besluiteloos. Ze wist 1. niet goed hoe ze last van haar schouders kon krijgen en 2. neerzetten, laat staan 3. hoe ze deze kon openen en 4. schikken zodat 5. Inzichtelijk werd wat 6. die last was.'
Neeltje maakt ingrijpende dingen mee - als kind wordt ze door haar vader misbruikt. Om te overleven vlucht Neeltje in een droomwereld, haar Zeeuwse 'wonderland'. Als haar vader overlijdt kan ze niet mee rouwen met de rest van het gezin. De verwarrende pijnlijke herinneringen aan hem kan ze niet delen met haar huisgenoten. Zo raakt Neeltje in een spagaat. In wonderland is het veilig en kan ze haar gedachten en gevoelens een beetje op een rijtje krijgen.
Neeltje verwisselt op jonge leeftijd het leven op het Zeeuwse platteland voor een bestaan als kunstenaar in de stad.
Moeder, 'moes' zoals ze liefkozend wordt genoemd, speelt een belangrijk rol in het leven van Neeltje. Enerzijds biedt ze de jonge Neeltje geborgenheid. Anderzijds knaagt de vraag aan Neeltje of moes haar niet wilde of kon beschermen tegen het feit dat vader 'aan haar zat'.
Telkens lijkt zich een venster te openen van waar uit zich een nieuw perspectief kan ontplooien, maar steeds weer loopt Neeltje vast in haar gedachten en fantasie. Het beeld van een liefdevolle vader is ernstig beschadigd. Dit tast ook haar Godsbeeld aan.
Beeldverhaal
Naast 'wonderland' heeft Neeltje ook een 'buitenkamer'. Een extra plaats om gedachten en gevoelens op te stapelen. De buitenkamer zit al snel vol, ze kan er slechts langs een smal paadje doorheen lopen. Neeltje zou zo graag houvast willen hebben aan de woorden van de psalmen waarmee ze is opgevoed. Deze woorden hebben als kind haar wereldbeeld bepaald. Kan het Woord nu nog als een lamp voor haar voet het donker opklaren?
Voor de tweede keer wordt Neeltje geconfronteerd met de dood. Haar zus Sien overlijdt plotseling aan een hartaanval. 'Lieve, vrolijke Sien'. (…) 'Ze had nu ook geen zus meer. Neeltje weende bitter.' Het boek eindigt met twee zwarte bladzijden. Neeltjes levensgeschiedenis heeft hiermee een open einde. Hoe zal het verder gaan met haar? De getekende beelden in dit verhaal zijn indrukwekkend.
De mensen hebben geen gezicht, dit verschijnsel is ook te zien in eerder werk van de auteur. Zoals in de literaire strip 'Op weg naar Zoar'. Deze verscheen in een nieuwe uitgave in 2017, onder de naam 'Op weg en reis'. Het beschrijft een zondag uit het leven van Neeltje. Ook hier zijn de tekeningen zwart-wit.
Veel vragen komen boven na het lezen van dit boek. Herlezen lijkt dan ook een must. 'Een lamp voor mijn voet' is geen lichte kost. Het is het verhaal van onuitgesproken woorden, gedachten en verwachtingen. Van diep verborgen leed, geschonden vertrouwen en een kantelend wereldbeeld. Het verhaal van een onzeker, beschadigd meisje op weg naar de volwassenheid.
In de dialogen tussen de broers en Neeltje na het overlijden van Sien zien we de waarde van het blijven aangaan van het gesprek en elkaar niet los te laten. Hoe zeer de (geestelijke) wegen ook uiteen kunnen lopen.
Liesbeth Labeur (1975) groeide op in een reformatorisch gezin in Zeeland. De beeldend kunstenaar kreeg onder meer bekendheid door de glossy 'Calvijn' en de literaire strip 'Op weg naar Zoar'.