Met raad en daad

Akkerpest

In mijn tuin heb ik ontzettend veel last van het onkruid heermoes. Hoe kan ik dit het beste bestrijden? Ik heb al verschillende manieren geprobeerd, maar zonder resultaat. Heeft u hier een oplossing voor? Bij voorkeur biologisch.

Dit is akkerpest, een sporenplant van de paardenstaartenfamilie heermoes (Equisetum arvense L.). Het is een lastig (on)kruid, waarvan de wortelstok erg diep in de grond doordringt, vandaar die scheldnaam. Het overwintert met kleine, eigenaardig gevormde knolletjes aan de wortelstok, dus is winterhard en komt daardoor tot in Siberië voor. U zou het kunnen bestrijden door uw tuin om te spitten en dan alle wortelstokken van het onkruid te verwijderen door die systematisch uit te graven. Maar eigenlijk is dit bijna onbegonnen werk. Resten die achter blijven groeien direct weer aan. Heermoes is een zgn. signaalplant voor arme gronden. De grond in uw tuin is dus kennelijk arm. U kunt gif gebruiken, maar dat wilt u niet, wij raden u aan om lavameel te strooien, de grond wordt hierdoor verrijkt met de nodige mineralen waar nu kennelijk een gebrek aan is.

Knakkende kaken

Moet je iets laten doen aan knakkende kaken?

Over knakkende kaken bestaan nogal wat misverstanden. Zo wordt vaak gedacht dat het wordt veroorzaakt door slijtage van het kaakgewricht en dat alleen een operatie, een beugel of het trekken van een kies de klachten kan verhelpen. Het kaakgewricht functioneert anders dan andere gewrichten. Het kan immers niet alleen open en dicht scharnieren, maar ook naar voren, naar achteren en zijwaarts bewegen. Om dit te kunnen, bestaat het gewricht behalve uit een kop en een kom ook uit een kraak­beenschijf die in het gewricht vastzit. Wanneer de mond te ver wordt geo­pend, bijvoorbeeld door overdreven te gapen of een grote hap te nemen, kan deze kraakbeenschijf losscheuren. Dit gebeurt meestal bij mensen die een slap gewrichtskapsel hebben. De kaken maken bij het kauwen dan een knak­kend geluid, doordat de kraakbeenschijf bij het openen van de mond naar voren wordt gedrukt en dan tussen de kom en de kop van het gewricht schiet. Behalve een te slap gewrichtskapsel kan ook een te korte onderkaak zorgen voor knakkende kaken. De onderkaak moet dan bij het bijten steeds erg ver naar voren komen, waardoor de kraak­beenschijf los kan raken. In dat geval is het zinvol de kaak met een beugel of een kaakoperatie een andere stand te geven. Meestal gaat het knakken ech­ter vanzelf weer over, doordat de kraakbeenschijf weer vastgroeit aan het gewrichtskopje. Het belangrijkste advies om knakkende kaken te voorko­men, is door de mond niet te ver te openen - geen grote happen nemen en niet te hard gapen - en door de kiezen niet te krachtig op elkaar te zetten. Als je weet datje 's nachts knarsetandt -er komt dan veel kracht op het kaakge­wricht- zorg er dan voor dat je een speciale beugel krijgt voor tijdens het slapen. Zo'n beugel voorkomt niet alleen schade aan tanden en kiezen, maar ontlast ook de kauwspieren en het kaakgewricht.

Zoals het klokje aan de Zaan tikt

Onder de wijzerplaat van een Zaans klokje staat: 'Nu elck sijn sin'. Wat bedoelt de maker daarmee? En wat betekenen de afbeeldingen bovenaan?

De kenmerken van een echt antiek Zaans klokje zijn: een Atlas-figuur als drager van de wereldbol en/of drie vrouwenfiguurtjes als de symbolen voor Geloof, Hoop en Liefde bovenop, dan op de wijzerplaat of daar pal onder de tekst 'Nu elck syn sin', peervormige gewichten, en de slinger in de vorm van een ruiter. Voor de oorspronkelijke betekenis van de Middelnederlandse tekst hebben wij de boeken geraadpleegd en navraag gedaan bij restaurateurs en het Zaanse uurwerkmuseum. Deze regel zou duiden op het prettige gevoel dat iedere bezitter van zo'n klok het naar zijn zin heeft. Later ging men zeggen: 'Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens'. Maar het zou ook een verwijzing naar de aanspraak op godsdienstvrijheid kunnen zijn.