Omvangrijke tentoonstelling rond watersnood
GOEREE-OVERFLAKKEE – Op twee plaatsen op het eiland werden deze week informatiebijeenkomsten gehouden rondom een bijzondere tentoonstelling die volgend jaar gehouden zal worden in het kader van de herdenking van de watersnoodramp van 1953. De bijeenkomsten bedoelden zowel informatief te zijn als belangstellende eilandbewoners te prikkelen mee te helpen met deze zeer groots op te zetten tentoonstelling.
Door Hans Villerius
Volgend jaar is het 65 jaar geleden dat zich de watersnoodramp voltrok in Zuidwest Nederland. Daarom zal 2018 een herdenkingsjaar zijn, een jaar waarin op heel bijzondere wijze stil zal worden gestaan bij de verschrikkelijke gebeurtenissen van toen, waarvan de sporen nog altijd te vinden zijn in het getroffen gebied en gevoeld worden in de harten van velen die dierbaren verloren hebben in de nacht van 31 januari op 1 februari 1953.
Uniek en authentiek
Het is dankzij de inspanningen die historicus en geoloog dr. Willem van der Ham (1958) uit Den Haag heeft geleverd, door uitgebreid en langdurig onderzoek, dat nu een schat aan nimmer gepubliceerde informatie naar boven is gekomen over en uit de tijd van de watersnoodramp. Bijzonder en onbekend, maar vooral ook authentiek materiaal. Informatie uit de eerste hand, zoals ooggetuigenverslagen, (persoonlijke) voorwerpen die uit de watervloed zijn overgebleven, talloze negatieven van nimmer afgedrukte foto's die direct na de rampnacht werden gemaakt, aantekeningen van de gesprekken van alle inkomende telefoontjes in het landelijke crisiscentrum, verhalen van redders, rapporten van hulpverleners, over het dijkherstel, enz. En doordat het zulk authentiek materiaal betreft, blijken zaken zoals naderhand vastgelegd in boeken over de watersnoodramp toch weleens een vertekend beeld te geven.
Dit vertelde Willem van der Ham afgelopen week op Goeree-Overflakkee, toen woensdagavond in Oude-Tonge en donderdagavond in Nieuwe-Tonge informatiebijeenkomsten werden gehouden rondom een unieke tentoonstelling die in het kader van de komende rampherdenking georganiseerd zal worden, in samenwerking met diverse instanties. Eén daarvan is de gemeente Goeree-Overflakkee. Die organiseerde ook de informatiebijeenkomsten van deze week, met als doel mensen te bereiken die de komende tijd mee willen helpen de tentoonstelling van volgend jaar gestalte te geven.
Zuiverder beeld
Willem van der Ham verricht wetenschappelijk onderzoek, publiceert en geeft lezingen op het gebied van de geschiedenis van waterstaat, landschap, ruimtelijke ordening, politiek en onderwijs. Tijdens onderzoek stuitte hij op tot dusver totaal onbekend gebleven originele documentatie, ook van Goeree-Overflakkee, rondom de watersnoodramp van 1953. Zoals de nimmer gepubliceerde ooggetuigenverhalen die zijn opgetekend door inwoners van Battenoord, nadat toenmalig burgemeester Van Hofwegen bewoners daartoe had opgeroepen. En daarnaast nog zo'n tweehonderd ooggetuigenverslagen van inwoners verspreid over het hele eiland. Verhalen die wel zijn vastgelegd, maar nooit zijn gepubliceerd. "Ongelooflijk veel van wat zo veel jaar na dato van onder het stof vandaan is gekomen, geeft een beter, zuiverder beeld van de gebeurtenissen en de omstandigheden van toen", zo geeft Van der Ham aan.
"Bijzonder waardevol", zo vervolgt hij, "en de moeite waard om hier een eveneens bijzondere tentoonstelling aan te wijden, met een nationaal karakter, om heel Nederland mee in aanraking te laten komen. Ook om het publieke beeld bij te stellen dat de watersnoodramp van 1953 vooral een Zeeuwse aangelegenheid zou zijn geweest. Immers, ook Zuid-Holland en West-Brabant werden erdoor getroffen en het scheelde maar een haar of ook de Randstad was overstroomd. Maar ook om het beeld te nuanceren dat in de loop der jaren is ontstaan over de Deltawerken. Daar wordt tegenwoordig nogal lelijk over gedaan, als verpesters van het landschap. Het besef dat ze ten enenmale onmisbaar zijn voor onze waterveiligheid lijkt aan 't verdwijnen te zijn. Dat bewustzijn kan en mag echter niet verloren gaan. Verder wil de tentoonstelling de slachtoffers van de watersnoodramp op een bijzondere manier herdenken en de helden op een bijzondere manier eren. En omdat de watersnoodramp zo'n enorme plaats in de lokale geschiedenis inneemt, bedoelt het geheel ook een stuk educatie te bevatten. Een nationale manifestatie, die unieke en de meest authentieke verhalen vertelt", zo zette Van der Ham uiteen.
Het is de bedoeling om dit op diverse locaties in het landschap, dus in de openlucht, op te zetten. Zeker ook op plekken waar zich ingrijpende gebeurtenissen hebben voorgedaan. In Battenoord zijn daarvoor al twee locaties op het oog. Maar ook Oude-Tonge, als zwaarst getroffen dorp in het gebied. En Ouwerkerk, als meest geteisterde dorp van Schouwen-Duiveland. Dus ook het Watersnoodmuseum zal erbij betrokken worden.
Ondersteuning gevraagd
Omdat het zo'n bijzonder en omvangrijk project wordt, zijn niet alleen meerdere instanties erbij betrokken maar vind men het ook belangrijk en wenselijk dat verscheidene inwoners uit het gebied meedenken en meedoen, bijvoorbeeld in – nog te vormen – werkgroepen. Ook zullen inspanningen worden geleverd om bij diverse fondsen gelden bijeen te krijgen of van beschikbare budgetten gebruik te mogen maken om er "een project met inhoud" van te maken, zoals Van der Ham het verwoordde.
Veel ondersteuning van vrijwilligers is dus nodig. Belangstellenden worden van harte uitgenodigd zich te melden. Ook wie voorwerpen bezit die verband houden met de watersnoodramp en die bereid zijn deze tijdelijk in bruikleen te geven, worden uitgenodigd zich te melden. Contactpersoon is Ada Overwater, beleidsadviseur Erfgoed en Cultuur van de gemeente Goeree-Overflakkee, tel. 140187.