Duikers monitoren veranderende onderwaterwereld Haringvliet
GOEREE-OVERFLAKKEE – Medio 2018 gaan de Haringvlietsluizen op een kier. Het zoete water van het Haringvliet zal vervolgens langzaam maar zeker zouter worden, in ieder geval tot de havenuitgang van Middelharnis en de monding van het Spui. Het leven onder water zal door de verzilting veranderen, dat is zeker. Maar hoe en in welke mate, daarover valt nog weinig te zeggen. Hier ligt een taak voor duikers, die de onderwaterwereld minimaal zeven jaar op meerdere punten in het Haringvliet gaan monitoren. De inventarisatie van de huidige situatie is al anderhalf jaar aan de gang.
Door Kees van Rixoort
"De aanleiding is het kierbesluit", zegt Manon Bijl-van Noorloos, namens de Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) coördinator van het duikproject. "Met dit besluit moet de vismigratie weer op gang komen. Die is sinds de realisering van de Haringvlietsluizen nagenoeg tot stilstand gekomen. Er zijn wel buizen aangelegd voor de vismigratie, maar die werken niet goed. Wat er binnen komt en weer uit gaat is minimaal."
Nulmeting
Maar er staat dus een grote verandering op til: de opening van de sluizen. Voordat het zover is, is het nu eerst zaak om een beeld te krijgen van het leven in het Haringvliet. Als een soort nulmeting. Het huidige beeld is vrij diffuus omdat het Haringvliet geen favoriet duikwater is. Er wordt nauwelijks gedoken. Volgens Manon Bijl en Mirjam Bentvelzen, die regelmatig een duik waagt nabij de haven van Stellendam, komt dat doordat het flink kan spoken onder water en omdat er bijvoorbeeld in de Grevelingen veel meer leven te zien is.
De NOB heeft het initiatief genomen om het onderwaterleven in het Haringvliet te monitoren en doet dat in samenwerking met Stichting Anemoon, een biologenclub, en Ravon, een stichting die zich bezighoudt met het onderzoek naar reptielen, amfibieën en vissen. Rijkswaterstaat, het Wereld Natuur Fonds en Ark Natuurontwikkeling zijn ook nauw betrokken.
"We willen de kennis vergroten en in beeld brengen wat er verandert", zegt Manon Bijl. "Daarvoor hebben we een aantal duikers op de been gebracht. Ze zijn lid van de duikverenigingen HOV en La Rana uit Hellevoetsluis, maar ook van andere clubs uit de omgeving. Er zijn in totaal zesentwintig monsterstekken in het Haringvliet, van vlak achter de sluizen tot bij de Haringvlietbrug. Die gaan we regelmatig bemonsteren – drie of vier keer per jaar, tot 2023 – om zo betrouwbaar mogelijke gegevens te krijgen."
Aan de Flakkeese kant zijn zeven stekken, waaronder een locatie voor Den Bommel, waar oude dijkresten veel leven aantrekken. Dat laatste geldt ook voor bijvoorbeeld gezonken schepen en hardsubstraten. "Daar komt leven op af. Slib is minder populair, al zijn er wel mosselen die er samen een soort tapijtje op maken. Dat is de quaggamossel, een exoot."
De initiatiefnemers hopen dat er ook ervaren duikers van Goeree-Overflakkee aanhaken. Momenteel is dat nog niet het geval, met uitzondering van Mirjam Bentvelzen, die twee stekken heeft geadopteerd. Wie wil meedoen, krijgt een cursus om onderwaterleven te kunnen herkennen en kan vervolgens vier keer per jaar aan de slag om te monitoren en met de gegevens bij te dragen aan de kennis over wat er in het Haringvliet verandert nadat de sluizen op een kier zijn gegaan.
Quaggamossel
Dat er wat gaat veranderen, is zeker. De soorten die gedijen in zoet water, zullen deels het loodje leggen. Denk aan het rivierfonteinkruid, dat de laatste tijd flink aan het oprukken is. Is er nog toekomst voor de quaggamossel in het Haringvliet? En wat betekent dat voor de kwaliteit van het water, dat mosselen immers filteren?
Andere soorten krijgen kansen als het zoute water binnenstroomt. "Nu is het zoet, zoet, zoet", beschrijft Manon Bijl de huidige flora en fauna. "Dat wordt straks anders. Het water wordt brak, zouter. Er zullen garnalen komen, andere vissen, anemoontjes en anjeliertjes… Er gaat wat verschuiven, maar niemand weet precies hoe de veranderingen eruitzien. Wij, de duikers, zitten op de eerste rij. Heel spannend allemaal, dat vinden Rijkswaterstaat, het Wereld Natuur Fonds en Ark ook."
De onder water verzamelde gegevens gaan naar Waarnemingen.nl, een databank voor heel Nederland.
Geoefende duikers die vier keer per jaar een duik willen maken op een van de zesentwintig stekken om kennis te verzamelen over de veranderende onderwaterwereld in het Haringvliet, kunnen zich melden bij Manon Bijl-van Noorloos, e-mail manonbijlvannoorloos@gmail.com, of Mirjam Bentvelzen, telefoon 0187 – 492511.
