"Straks een robuust zoetwatersysteem op Goeree-Overflakkee"
Tekst en foto's: Hans Villerius
Vandaag de laatste aflevering: over de realisering van de Compenserende Maatregelen Kierbesluit. We spraken erover met woordvoerster Ingrid van Gelderen van waterschap Hollandse Delta. kunnen voeren.
Kierbesluit
Zoals bekend gaan in 2018 de Haringvlietsluizen op een kier. Dat wil zeggen: als het peil van het Haringvlietwater lager is dan op zee worden de sluizen iets opengezet, waardoor zout zeewater zich vermengt met zoet Haringvlietwater. Het Kierbesluit werd op 20 juni 2013 genomen ten behoeve van de internationale vismigratie, om trekvissen als zalm en zeeforel beter in staat te stellen om vanaf zee de Haringvlietsluizen te passeren richting hun stroomopwaarts gelegen paaigebieden. Door het Kierbesluit wordt een oude functie van het Haringvliet hersteld, namelijk die van vissnelweg van de Noordzee naar Europese binnenwateren.
Compenserende maatregelen
Maar met het openzetten van de sluizen stroomt zout zeewater het Haringvliet binnen en ontstaat daarin een gebied met brak water. Daardoor worden de huidige inlaatpunten voor de zoetwatervoorziening en de drinkwatervoorziening onbruikbaar en moeten er nieuwe worden gerealiseerd, verder oostwaarts in de noordrand van het eiland. En daarvandaan moeten nieuwe verbindingen ervoor zorgen dat het zoete water weer westwaarts wordt getransporteerd. Hierover gaat het programma Compenserende Maatregelen Kierbesluit, natuurlijk niet alleen voor Goeree-Overflakkee maar ook voor Voorne-Putten.
De compenserende maatregelen zijn veelomvattend. In de achterliggende jaren heeft Eilanden-Nieuws hierover al veelvuldig gepubliceerd. Maar wat is nú, ruim een jaar voordat de sluizen op een kier gaan, de stand van zaken? Wat is er al gebeurd en wat moet dit jaar nog gerealiseerd worden?
Uitvoerende partijen
"Binnen de Compenserende Maatregelen Kierbesluit zijn waterschap Hollandse Delta, Evides Waterbedrijf en Rijkswaterstaat de samenwerkende partijen die, elk met een eigen verantwoordelijkheid, de noodzakelijke maatregelen tot uitvoering brengen", vertelt Ingrid van Gelderen. "In dit geheel zorgt het waterschap voor een nieuwe zoetwatervoorziening ten behoeve van de inwoners en landbouw. Evides is verantwoordelijk voor een nieuwe drinkwaterleiding. En Rijkswaterstaat wacht de taak om straks, als alle werkzaamheden zijn uitgevoerd en het nieuwe systeem operationeel is, te leren om de Haringvlietsluizen ook bij een hoge stand van het Haringvlietwater op een kier te zetten. 'Lerend implementeren', noemen wij dat."
Drinkwatervoorziening
De start van de compenserende maatregelen vond in november 2014 plaats tussen Hellevoetsluis en Rockanje, in aanwezigheid van minister Melanie Schultz van Haegen. De werkzaamheden op Voorne-Putten zijn inmiddels zo goed als gereed, op Goeree-Overflakkee wordt er nog volop aan gewerkt, met een stukje doorloop tot in 2018.
Op Goeree-Overflakkee gingen de werkzaamheden in verband met de compenserende maatregelen medio vorig jaar van start, toen Evides Waterbedrijf de eerste heipaal sloeg voor de bouw van een nieuw innamepompstation in de Van Pallandtpolder, tussen Middelharnis en Stad aan 't Haringvliet. Dit gaat straks het huidige inlaatpunt, op de Plaat van Scheelhoek nabij Stellendam, vervangen. Een nieuwe ondergrondse 14 kilometer lange ruwwatertransportleiding gaat het ingenomen water vanaf het nieuwe pompstation in westelijke richting, naar het bestaande leidingnet bij Stellendam brengen, vanwaar het verder, richting het drinkwaterproductiebedrijf nabij Goedereede loopt. De aanleg van de ondergrondse ruwwatertransportleiding ging vorig voorjaar van start. De uitvoering van deze werkzaamheden zijn inmiddels zo goed als gereed en verwacht wordt dat het nieuwe innamepompstation komende zomer in gebruik kan worden genomen. Na een zorgvuldige testperiode zal het huidige station Scheelhoek komend najaar uit bedrijf worden genomen en worden afgebroken.
Zoetwatervoorziening
Waterschap Hollandse Delta is vorig jaar met de werkzaamheden begonnen tussen het havenkanaal van Dirksland richting Stellendam en het zijn vooral nog deze activiteiten die de komende tijd te zien zullen zijn, ten noorden van Middelharnis en Dirksland. "Tussen de havenkanalen van beide dorpen worden nieuwe watergangen aangelegd en duikers vergroot", geeft Ingrid aan. "Hier wordt nog volop aan gewerkt.
Daarnaast worden momenteel de laatste voorbereidingen getroffen om een nieuw zoetwaterinlaatpunt te bouwen in de Van Pallandtpolder, met de nodige watergangen die voor de verbinding moet zorgen met het bestaande watersysteem. Voor dit laatste zal de sloot langs de Zeedijk in de richting van park Nieuw Zeeland worden verdiept, met een afbuiging ter hoogte van het park, waar het via een nieuwe watergang langs zal trekken richting het havenkanaal. En dan wachten nóg twee omvangrijke klussen: het aanbrengen sifons onder de havenkanalen van Middelharnis en Dirksland, een soort grote duikers, die ervoor zorgen dat het nieuwe zoetwaterkanaal onder beide havenkanalen door kan stromen. 'Kunstwerken', noemen wij deze projecten. In Middelharnis komen er twee sifons onder het havenkanaal te liggen, vanwege de grotere capaciteit die het zoetwaterkanaal hier moet hebben. Onder de haven van Dirksland is één sifon voldoende. Komende zomer worden de drie aangebracht."
Weinig overlast
Brengen deze werkzaamheden geen overlast met zich mee, bijvoorbeeld voor recreatief verkeer?
"Slechts minimaal", verwacht Ingrid, "want er wordt zo min mogelijk aan wegen of aan dijken gewerkt, maar erlangs en eronder. De dijken langs de havenkanalen laten we zelfs graag intact. Bovendien komen de werkplekken in het veld te liggen en niet langs de wegen. Ook willen we de percelen in het gebied normaal bereikbaar houden. Incidenteel zou een niet druk bereden weggetje tijdelijk afgesloten kunnen worden, maar wanneer dat iets langer mocht duren, wordt er voor een omleiding gezorgd en worden eigenaren tijdig ingelicht."
Extra's
Overigens worden in combinatie met de compenserende maatregelen ook nog enkele extra's gerealiseerd, vertelt Ingrid. "In de Van Pallandtpolder ligt een nu nog een doodlopend recreatief fietspad. De provincie wil dit doortrekken tot aan de Oosthavendijk bij Middelharnis en die aanleg nemen wij, op kosten van de provincie, meteen mee in de werkzaamheden. Daarnaast is het aardig om te vermelden dat ons nieuwe inlaatpunt visvriendelijk wordt, zodat vissen vanuit het Haringvliet ook de sloten in kunnen zwemmen. En omdat we in de achterliggende jaren bij hevige regenval best te maken hebben gehad met wateroverlast binnen het bedijkte gebied, zorgen we er ook voor dat vanaf ons nieuwe inlaatpunt in de Van Pallandtpolder er een doorsteek komt naar Gemaal Koert, zodat het systeem ook omgedraaid kan werken en overtollig water afgevoerd kan worden in het Haringvliet, een dubbele functie dus!"
Robuuste systemen
En wat zien we straks, als in de loop van 2018 de compenserende maatregelen geheel zijn uitgevoerd?
"Met de vergrote, verbrede en nieuw gegraven watergangen zie je straks één grote brede watergang van waaruit we water verder in de polders kunnen inlaten", geeft Ingrid aan, "zo veel mogelijk een recht tracé met een totale lengte van 12 kilometer. Een robuust systeem om het zoete water zo goed mogelijk aante kunnen voeren. Het breedste deel ligt het dichtst bij het nieuwe inlaatpunt. Hier moet de capaciteit het grootst zijn en is de watergang tussen de 20 en 25 meter breed. Verderop wordt het minder breed. De taluds worden redelijk flauw met wisselende hoogtes. Afhankelijk van de omstandigheden ter plekke zal zich hierop een gevarieerde vegetatie ontwikkelen." Daarnaast blijft de drinkwatervoorziening van de inwoners van Goeree-Overflakkee en Schouwen-Duiveland geborgd, dankzij het nieuwe innamepompstation van Evides Waterbedrijf en de bijbehorende 14 kilometer lange leiding.
Wanneer straks alle werkzaamheden zijn voltooid volgt eerst nog een testperiode waarin uitvoerig wordt nagegaan of het gehele systeem voor zowel de zoetwater- als de drinkwatervoorziening klopt en goed werkt. Het bestaande watersysteem wordt als ''back-up'' achter de hand gehouden. Pas als beide systemen goed functioneren zal eind 2018 het Kierbesluit operationeel worden. Ofwel: dan kunnen de sluizen echt op een kier.
Zie voor meer informatie www.kierharingvliet.nl.
