Kerk van Langstraat is al bijna 120 jaar 'met recht een wonder'
Geschiedenis vastgelegd in een boek
RIDDERKERK – Vóór 1899 liepen de hervormden uit Langstraat naar Ooltgensplaat om de zondagse erediensten bij te wonen. Dat was nog een aardige wandeling. Het idee om kerkdiensten te gaan houden in Langstraat zelf, viel dan ook in goede aarde. Eén jaar voor de eeuwwisseling namen de hervormden een verbouwd woonhuis als kerkgebouw in gebruik. Daarmee kwam een eind aan de zondagse wandeltochten naar de Plaat en dat was tevens de start van een periode die tot op vandaag de dag voortduurt. De kerk in Langstraat bestaat immers nog altijd.
Tekst en foto: Kees van Rixoort
De stichting van de kerk in het kleine dorp ten zuiden van het katholieke Achthuizen is beschreven in 'Kroniek van een kerk. 100 jaar Hervormd Langstraat', evenals de verdere geschiedenis van deze kleine kerkelijke gemeenschap. Het boek is geschreven door Arjo van Gils, die de eerste exemplaren recent overhandigde aan ds. H.G. van der Ziel en P. Leroy. De eerste is predikant in Langstraat en Ooltgensplaat – beide gemeenten vallen onder één kerkenraad – en de tweede is voorzitter van de stuurgroep van de kerk in Langstraat.
Arjo van Gils heeft de eerste vijfentwintig jaar van zijn leven in Langstraat gewoond, vlak naast de kerk waarover hij zijn boek heeft geschreven. Vier jaar geleden verhuisde hij naar Ridderkerk. "Ik heb bijna tien jaar over het boek gedaan. Ook na de verhuizing ben ik doorgegaan met het schrijven, want de kerk van Langstraat heeft mijn hart", vertelt Van Gils, die behalve de verslaggever van Eilanden-Nieuws, de predikant van Langstraat en de voorzitter van de stuurgroep op bezoek heeft om het resultaat van zijn onderzoek te presenteren.
Voor het onderzoek heeft hij zelf overal archiefstukken bij elkaar moeten scharrelen. Een echt archief van de kerk van Langstraat was er niet. Veel interessant materiaal, zoals notulenboeken, kwam uit het streekarchief in Middelharnis en uit de consistoriekamer van het kerkgebouw.
Preek uit 1903
"Onze gemeente", zegt Arjo van Gils, "is nog niet zo heel oud. In 1899 zijn de eerste kerkdiensten gehouden. In 1903 ontstond de tweede plaats van samenkomst. Die bestond uit twee verbouwde arbeiderswoningen. De preek die bij de ingebruikname van de nieuwe kerk is gehouden is ooit uitgegeven. Helaas is dat boekje verloren gegaan. Maar de tekst in het boekje is gekopieerd, ik heb hem als bijlage aan mijn boek toegevoegd."
De hervormde gemeente van Langstraat nam de derde plaats van samenkomst in 1922 in gebruik. Dat is het huidige kerkgebouw, waar aanvankelijk 'Evangelisatiegebouw' op stond. Dit gebouw verrees niet ver van de vorige kerk.
In zijn boek citeert Arjo van Gils soms letterlijk de notulen. Er zijn meerdere illustraties toegevoegd. De uitgave vormt een aantrekkelijk geheel, niet in de laatste plaats door de persoonlijke verhalen die in het boek zijn opgenomen. Een van die verhalen betreft het relaas van een mevrouw over haar kinderjaren in de gemeente. Dat was tijdens de jaren dat ds. Hak voorganger was in Langstraat. Ds. Hak was er actief tussen 1909 en 1921. Hij was de tweede predikant van de gemeente. Daarnaast trekt het persoonlijke verhaal van 'eerwaarde heer' Nijenhuis, die later dominee werd, de aandacht. Hij schrijft over de Watersnood van 1953.
Slag om Langstraat
Wat de lezer van 'Kroniek van een kerk. 100 jaar Hervormd Langstraat' kan verwachten is volgens de auteur een hele reeks feiten die tot nu toe niet bekend zijn. "Wist je bijvoorbeeld dat er een Slag om Langstraat is geweest? Wie heeft daar ooit van gehoord? Dat was een vrijwilligersactie om geld bij elkaar te krijgen voor de verbouwing van de consistoriekamer", aldus Van Gils. "Mijn boek is de eerste publicatie over de geschiedenis van Langstraat. Er is nooit wat verschenen, niet over de kerkgeschiedenis en niet over de algemene geschiedenis van het dorp."
Voor in het boek staat de zin 'Ter nagedachtenis van mijn vader'. Volgens Arjo van Gils is dat de belangrijkste zin in deze uitgave. Zijn vader, die vier jaar geleden overleed, was immers degene die zei: er staat niets op papier over de geschiedenis van de kerk in Langstraat, dan moet jij het maar doen. Hij zei het gekscherend. Maar Arjo vatte de opdracht serieus op en maakte er dus een project van een kleine tien jaar van. "Mijn vader kan het resultaat niet meer zien. Dat vind ik heel jammer. Maar ik heb het boek dus aan hem opgedragen."
Hij vertelt dat hij er met veel plezier aan heeft gewerkt. Soms overviel hem wel de gedachte om te stoppen met de tijdrovende klus, maar dan was het de opdracht van zijn vader die de doorslag gaf om door te gaan.
Het boek is geproduceerd door Jongboek, het selfpublishing platform van Royal Jongbloed, dat grote bekendheid geniet als drukker van bijbels. Van Gils kijkt terug op een prettige samenwerking met de uitgever. De oplage van het boek is afhankelijk van de vraag. Zodra er een bestelling is, maakt Jongboek een exemplaar. Wel heeft de auteur zelf een aantal exemplaren om uit te delen en te verkopen. Bovendien ligt er een stapeltje bij boekhandel Van der Boom in Sommelsdijk. 'Kroniek van een kerk. 100 jaar Hervormd Langstraat' kost 19,95 euro. Voor verzending komt er 2,50 euro bij.
Van Gils omschrijft zijn boek, dat aantrekkelijk is vormgegeven en voorzien van een harde kaft, als een aanrader "voor alle mensen die geïnteresseerd zijn". Dat zullen in ieder geval de leden van de hervormde gemeente van Langstraat zijn, evenals andere inwoners van het dorp en ongetwijfeld ook tal van andere mensen met belangstelling voor de (kerk)geschiedenis (op Goeree-Overflakkee).
Kan er nog bij Meer info en bestellen: arjovangils@live.nl.
<kader>
Kleine, hechte gemeenschap
Dat een klein dorp c.q. gehucht als Langstraat een eigen kerk heeft is zonder meer bijzonder. Arjo van Gils, de auteur van het geschiedkundig overzicht van de gemeente, zegt dat het "met recht een groot wonder" is. Dat de kerk er anno 2017 nog altijd is, is dat ook. In de jaren zeventig waren er al mensen die de zwanenzang van de kerk van Langstraat aankondigden, maar ruim veertig jaar later zijn er nog steeds kerkdiensten in het 95 jaar oude gebouw. Ze worden bijgewoond door twintig tot dertig mensen. Langzaam maar zeker zakt het aantal leden. Volgens dominee Van der Ziel, die in oktober afscheid neemt, gaat het om een kleine maar hechte gemeenschap. "Als je ermee stopt, komt het nooit meer terug."
<foto>