Meer dan vijftig jaar ervaring met garnalen pellen
Halverwege de jaren tachtig was het voorbij. Het thuis pellen van garnalen zou onhygiënisch zijn. Daarom verbood de overheid het. In Stellendam was dat een kleine ramp. Niet minder dan driehonderd thuispellers telde het dorp. Ze kwamen allemaal van het ene moment op het andere zonder werk te zitten. Een van hen was mevrouw H. Both-Troost, die nu 88 is en nog altijd in Stellendam woont.
Tekst en foto: Kees van Rixoort
Meer dan vijftig jaar heeft ze garnalen gepeld. Ontelbare aantallen zijn door haar vingers gegaan om ze te ontdoen van hun 'jasje'. "Toen ik 4 jaar was ben ik er al mee begonnen. Tja, we waren met dertien kinders thuis. Dan moet je al jong aan de bak om wat bij te verdienen. Je moest wel, of je nou wilde of niet. Iedereen moest pellen. De hele familie deed het, van moederkant én van vaderskant. Toen ik zo klein was deed ik het niet zo graag", vertelt mevrouw Both, die de garnalen en het pellen ervan met de paplepel kreeg ingegoten. Haar vader had samen met drie van haar broers twee vissersscheepjes, waarmee ze garnalen vingen.
Het grote gezin woonde toen aan de Molenkade in Stellendam. Mevrouw Both is er geboren en opgegroeid. Later, nadat ze het ouderlijk huis had verlaten om te trouwen, ging ze gewoon door met garnalen pellen. Ze bleef het doen tot het niet meer mocht van de regering, met een onderbreking van de jaren dat ze in Nieuwe-Tonge woonde. "Mijn man werkte eerst als landarbeider en later in de haven van Rotterdam. Toen hij 38 jaar was, werd hij afgekeurd en kwam hij thuis te zitten. Door het pellen hadden we extra inkomsten. Dat was wel nodig met drie schoolgaande kinderen."
Mevrouw Both weet nog precies hoe het ging. Twee van de vier ondernemers, Jansen en De Jager, brachten garnalen in kisten en manden. In de keuken stond een extra koelkast om al die zeedieren koud te houden. "We pelden van maandag tot vrijdag toe, van zeven uur 's morgens tot een of drie, vier in de middag. Soms, als er veel garnalen waren, werkten we wel door tot zaterdag. Aan de tafel, op een groot blad van aluminium. Met mijn dochter en mijn oudste zoon. Mijn jongste zoon? Die had er niet veel zin in, maar hij moest wel. Mijn man hielp ook wel eens, maar die kon er niet zoveel van. In mijn jeugd zaten we met nog veel meer mensen rond de tafel: broers, zussen, mijn moeder, mijn vader als-ie thuis was…"
Drie kilo per uur
Ze kon het goed en werkte vingervlug. "Drie kilo garnalen in een uur. Daar hield je dan tien ons van over." Maar door het verbod op thuis pellen kwam daar dus een einde aan. Stukken in de krant – mevrouw Both heeft alle knipsels zorgvuldig bewaard – en een optreden bij Koos Postema op tv konden daar geen verandering in brengen. "Het was erg om te stoppen. Er waren wel driehonderd gezinnen die garnalen pelden…" Ze wil maar zeggen: er vielen nogal wat inkomsten weg in Stellendam.
Of ze daarna nog wel eens gepeld heeft? "Een enkele keer. Pas nog toen mijn dochter garnalen in huis had gehaald. Nee, verleren doe je het nooit, dat pellen. Toen ik na twaalf jaar Nieuwe-Tonge weer terugkwam in Stellendam, pikte ik het ook zo weer op."