Jaap van der Slik werkt met vliegen
Uit de loodsen van De Groene Vlieg Bio Control komen een miljard vliegen per jaar. Uienvliegen om precies te zijn. Het bedrijf in Nieuwe-Tonge zet de vliegen uit op uienvelden in het hele land. Om… uienvliegen te bestrijden, want die zijn schadelijk voor de oogst. Jaap van der Slik werkt al zeventien jaar bij De Groene Vlieg. Hij deed en doet er van alles: veldwerk, productiewerk, productieverbetering, commerciële activiteiten…
"Ik ben gigantisch geïnteresseerd in de natuur en in wetenschap. Dat komt hier, bij De Groene Vlieg bij elkaar", zegt Van der Slik nadat hij een rondleiding door het bedrijf aan de Duivenwaardsedijk heeft gegeven. "In de winterperiode bezoek ik klanten om de relatie te onderhouden. Ook benader ik dan mogelijke nieuwe klanten en nieuwe gebieden. Het is dan zaak in kaart te brengen welke percelen meedoen met onze manier van uienvliegbestrijding. In april, mei begint het seizoen. Dan zetten we de vliegen voor de eerste keer uit op de percelen. Bij dit veldwerk ben ik ook betrokken. In de tussentijd gaat de productie van uienvliegen gewoon door. Dat is een doorlopende cyclus."
Steriel
De Groene Vlieg kweekt uienvliegen die anders zijn dan de uienvliegen in de natuur. "Ze zijn volledig intact, behalve de geslachtsorganen. Zo zijn ze te gebruiken voor de steriele insectentechniek." Die komt erop neer dat een overmacht van Groene Vlieg-uienvliegen wordt losgelaten op een akker met uien of andere gewassen uit de uienfamilie, zoals sjalotten en prei. De gesteriliseerde vliegen paren met hun wilde soortgenoten, die in de minderheid zijn. Het gevolg is dat de gelegde eitjes onvruchtbaar zijn en dus niet uitkomen. Dat is goed voor de uienoogst, die veel minder schade oploopt.
Op circa dertig procent van de Nederlandse uienakkers gaat de bestrijding van de uienvlieg nu op deze manier. Dat komt neer op 10.000 hectare. Het zwaartepunt ligt in de Flevopolders, Noord- en Zuid-Holland, het noordwesten van Brabant en Zeeland. Van der Slik: "In de Hoeksche Waard zijn we al acht jaar bezig, op Goeree-Overflakkee drie jaar. We zijn gestart in het noorden, tussen Stad aan 't Haringvliet en Stellendam." De verwachting is dat het eilandelijke percentage – nu 10 tot 20 procent van de uienvelden – zal groeien.
Dat gaat dan ten koste van de bestrijding met chemische middelen, die insecticiden bevatten. "Die vormen een coating op de uienplant. Als vliegen een hapje nemen, krijgen ze de giftige stof binnen en gaan ze om. Dat is voor de gezondheid van de natuur niet best", vertelt Jaap van der Slik, die eraan toevoegt dat het totale ecosysteem op deze manier aangetast kan raken. "Ongeveer 70 procent van het middel komt in de bodem en in het water. Bovendien hebben andere insecten er last van: insectie die je niet wil bestrijden."
Pionierswerk
Wat De Groene Vlieg heeft ontwikkeld is vrij uniek in de wereld. Het was pionierswerk, dat heeft geleid tot een ingenieus systeem. Daarin spelen de productie van steriele uienvliegen – van eitjes tot poppen, maden en uiteindelijk vliegen – en het bepalen van de grootte van een steriele zwerm – na het vaststellen van de omvang van de wilde vliegenpopulatie – de hoofdrol. Het meten van het resultaat – via een kleurstof in de kopblaas van de uitgezette vlieg – is al even ingenieus.
Van der Slik voelt zich helemaal thuis in zijn werk met vliegen. "Het mooie ervan is dat je zo een bijdrage kunt leveren aan een gezondere landbouw. Een goede oogst in combinatie met een schone techniek. De natuur is het sterkst. Tegen bestrijdingsmiddelen kan altijd weer resistentie ontstaan, maar bij de steriele insectentechniek heb je dat niet."
foto's
De uienvliegen van De Groene Vlieg worden uitgezet op de akker van landbouwbedrijf Van Nieuwenhuijzen in Melissant.
