Het schoentje van Rosie
Sue Reid Sexton
2016, uitgeverij Mozaïek
388 blz., € 19,90
ISBN 9789023 996903
'Dit is mijn verhaal over wat er tijdens en na het bombardement gebeurde. Voor het begon, was er al van alles aan de hand. Het was maart en ijskoud. Ik was kletsnat en mijn onderbroek schuurde tegen mijn benen. Ik had mijn vest strak om me heen getrokken, rondgekeken op het station en overal haar naam geroepen. Geen Rosie.'
Lenny Gillespie is negen jaar als ze op een kille voorjaarsdag in een klap alles kwijtraakt wat ze bezat. Op 13 maart 1941 start het tweedaagse bombardement door de Duitse Luftwaffe op Clydebank, een industriestadje in de buurt Glasgow. De gebeurtenis zal later de geschiedenis ingaan als de 'Clydebank Blitz', een van de zwaarste bombardementen die Schotland tijdens de Tweede Wereldoorlog kreeg te verduren.
Zoals altijd past Lenny ook deze dag op haar vierjarige zusje terwijl haar moeder aan het werk is in de Singer fabriek. Deze verantwoordelijke taak draagt Lenny sinds de vermissing van haar vader aan het front, een half jaar geleden.
Tijdens een wandeling langs de rivier raakt Lenny, in de verwarring die ontstaat na een ruzie met een paar buurkinderen, haar zusje kwijt. Lenny besluit alvast naar huis te gaan om te kijken of Rosie daar misschien al is gearriveerd. Dicht bij de straat waar hun eenkamerflat staat, gaat het mis. Een enorm bombardement barst los. De schuilkelders zitten meteen overvol en totale chaos volgt als de (brand)bommen elkaar in snel tempo opvolgen.
Stem
Tijdens een pauze tussen de bombardementen door blijkt dat niet alleen Rosie maar ook de moeder van Lenny onvindbaar is. Lenny zoekt tussen de brandende puinhopen naar haar zusje en moeder. 'Midden in de hoofdstraat zat een gigantisch gat, waar verwrongen tramrails uit omhoog staken. (…) Ik voelde weer die vreemde misselijkheid opkomen, alsof ik van binnen werd opgeblazen, en ik stond te wankelen op mijn benen. Ik probeerde zo stil mogelijk te blijven staan en veegde mijn neus af aan mijn vest, dat ook stonk naar rook. 'Laat haar veilig zijn' fluisterde ik. 'Laat haar alstublieft veilig zijn, in de Regal. Of in de bibliotheek.'
Lenny ziet en hoort tijdens en na het bombardement gruwelijke dingen. Totaal gedesoriënteerd dwaalt ze dagen rond tussen het puin en de smeulende puinhopen.
Uiteindelijk ontfermt zich een oude man over haar. Samen met een groepje andere ontheemden arriveert ze na een kilometerslange tocht door de heuvels in Carbeth, een vakantiekolonie voor inwoners van de omringende industriesteden.
Veerkracht
Onder de brandwonden en met armen en benen vol glassplinters kan Lenny in het huisje achter de heuvels een beetje op adem komen. Hier is ze veilig en krijgt ze de nodige zorg.
Daar krijgt ze ook de boodschap dat haar vermiste moeder zwaargewond in een ziekenhuis in Clydebank ligt.
Maar waar is Rosie? Het enige tastbare dat Lenny nog heeft is het schoentje van haar vierjarige zusje. Dit schoentje draagt ze dag en nacht bij zich. Wat heel zwaar weegt voor Lenny is de gedachte te hebben gefaald in de zorg voor haar zusje.
De onzekerheid om Rosie maakt dat Lenny een moedig besluit neemt. Ze verlaat de veilige plek in de heuvels en gaat op zoek tussen de puinhopen in de stad…
'Het schoentje van Rosie' is een indringend verhaal, mede door de moed en veerkracht die er uit spreekt. Vanuit het perspectief van de negenjarige Lenny worden de traumatische gevolgen van de Clydebank Blitz bijna tastbaar. De slachtoffers van dit zinloze geweld krijgen een stem en een gezicht in de persoon van een negenjarig kind. Door de ogen van dit kind weet de schrijfster haar verhaal heel dichtbij de lezer te brengen.
Hoewel de geschiedenis van Lenny fictie is, berusten de gebeurtenissen rondom Clydebank op feiten. De schrijfster deed er uitgebreid onderzoek naar. Op 13 en 14 maart 1941 vlogen 429 bommenwerpers van de Duitse Luftwaffe met ruim 4000 bommen naar de industriestad aan de rivier de Clyde. Belangrijke doelwitten waren onder meer een grote scheepswerf, de Singer fabrieken en een enorme whisky distilleerderij. Meer dan 35.000 mensen raakten dakloos en 4000 huizen werden verwoest. Het bombardement eiste 500 dodelijke slachtoffers en 600 mensen raakten zwaar gewond.
De auteur debuteerde met deze historische roman. Ze woont in Glasgow en werkte daar onder meer met oorlogsveteranen en andere getraumatiseerden.