Markeringen stroomgaten Watersnoodramp onthuld

STELLENDAM – Hoewel het dit jaar 69 jaar geleden is dat de Watersnoodramp het eiland teisterde, zijn de herinneringen aan ‘de ramp’ nog springlevend. 

In de rampnacht braken de dijken en ontstonden er op verschillende plekken stroomgaten: bressen in dijken die zo diep uitschuurden dat de bodem onder het gemiddelde laagwaterpeil kwam te liggen. Recent zijn er op de vijftien plaatsen op Goeree-Overflakkee waar zo’n stroomgat was, kleine monumenten geplaatst. 

Woensdag 27 juli verzamelen de genodigden zich in theetuin Keizershof in Stellendam voor de officiële onthulling van een van de monumentjes. Na in de lusthof van de familie Keizer koffie, thee en gebak genuttigd te hebben, gaat het naar een van de voormalige stroomgaten. Het is een kleine kilometer lopen. In 1953 werd op 27 februari de Damdijk gesloten, waarna het dorp Stellendam kon worden drooggemaakt. Maar de Stellendamse Zeedijk was doorzeefd. De schade was zelfs zo groot dat de hele dijk gereconstrueerd moest worden. Pas op 8 juni 1953 was de polder weer van het buitenwater afgesloten. Op 17 juni 1953 stond de polder Nieuw-Stellendam, als laatste op het eiland, weer droog.

DNA
Aangekomen bij het basalten zuiltje op de dijk, zijn er eerst een viertal toespraken. Allereerst door Siemco Louwerse, directeur van het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk. Hij vertelt over het belang van herdenken, ook met oog op de 70-jarige herdenking van de ramp. “Met het project ‘Markering Stroomgaten’ willen we alle 96 stroomgaten in deze regio markeren met een paaltje. Het zijn de littekens in ons landschap. In ons museum willen we het verhaal verder vertellen. Het is belangrijk dat dat blijft gebeuren.’’

Vervolgens spreekt wethouder Jaap Willem Eijkenduin (PvdA) namens de gemeente. Hij gaat in op het belang van de stroomgatpaaltjes voor het eiland, en gaat in op hoe Stellendam geleden heeft onder de gevolgen van de ramp. “De Watersnoodramp is onlosmakelijk verbonden met het DNA van het eiland. Hier spreekt men niet van voor of na de oorlog, maar van voor of na de ramp.’’ De wethouder vindt de markeringen van toegevoegde waarde op de al bestaande monumenten. “En het is een herinnering dat de kracht van het water nooit onderschat mag worden.’’

Hand aan ploeg
Heemraad Henk van der Drift spreekt namens het Waterschap Hollandse Delta. “Klimaatverandering komt onverbiddelijk op ons af. Daarbij zijn een aantal leidende principes. Allereerst willen we zoveel mogelijk meegaan met de natuurlijke processen: water en bodem zijn leidend. Ten tweede moet het samen met andere partners gebeuren. En als derde: de toekomst begint nu. We moeten niet wachten of uitstellen, maar de hand moet nú aan de ploeg.’’

Tenslotte spreekt Koos Hage. Hij is initiatiefnemer van het project. Hij werd geïnspireerd door de brandgrenzen in Rotterdam: markeringen tot waar het vuur kwam tijdens het bombardement op Rotterdam in mei 1940. “Ik ben van ná het vuur, maar van vóór het water.’’ Dus dook hij in het archief en bepaalde aan de hand van fotomateriaal waar de stroomgaten tijdens de ramp precies zaten. En nu mag hij mede het monument op de dijk bij Stellendam, een van de vijftien die er inmiddels op het eiland geplaatst zijn, onthullen.

GO13
Op Goeree-Overflakkee zijn alle vijftien paaltjes inmiddels geplaatst. De ongeveer 80 centimeter lange palen zijn van basalt, een hard en grillig stollingsgesteente. Bovenop het paaltje staat het symbool van een stroomgat: de pijl verbeeldt het water dat door de doorbraak de polder in stroomt en de kenmerkende taps uitlopende vorm van het gat in de dijk. Op de zijkanten van het paaltje staat de datum van 1 februari 1953 en de datum waarop het stroomgat is gesloten. Ook het paalnummer (GO13) staat vermeld. Tenslotte is er een link te vinden naar meer informatie over het project.

Dan wordt het monument onthuld door met alle sprekers het rode lint ervan af te halen. “Het project markeert een heftige periode in onze geschiedenis. Het dient als herinnering, maar tegelijk als waarschuwing. Laat dit nooit meer gebeuren.’’ (Tekst en foto: Erwin Guijt)