Jan Kastelein:
Jan Kastelein: "Ik ben altijd bezig om te kijken hoe het beter en duurzamer kan."

Flakkeese boeren slaan koolstof op in hun akkers en weiden

Algemeen 1.395 keer gelezen

GOEREE-OVERFLAKKEE - Hoe komen we van ons teveel aan koolstofdioxide (CO2) af? Bijvoorbeeld door het op te slaan in lege gasvelden. Of door bomen aan te planten in Zuid-Amerika. Dichter bij huis zijn er echter ook mogelijkheden. Landbouwgrond leent zich goed voor CO2-opslag. Verschillende boeren op Goeree-Overflakkee binden koolstof in hun akkers en weiden. Zoals melkveehouder Peter van Adrichem en akkerbouwer Jan Kastelein.

Door Kees van Rixoort

Van Adrichem en Kastelein doen mee aan het project ‘koolstof boeren’. Het project is een initiatief van de energiecoöperaties Zeeuwind en Deltawind in samenwerking met boerenorganisatie ZLTO. ‘Koolstof boeren’ vloeit voort uit het door beide coöperaties gerealiseerde Windpark Krammer. Een deel van de opbrengst van dat windpark gaat naar boeren in de omgeving die koolstof binden. Op Goeree-Overflakkee zijn momenteel zeven deelnemers.

Het project duurt vijf jaar. Het is een pilot dat de initiatiefnemers verder willen uitrollen als ‘koolstof boeren’ een succes is. De nulmeting is in februari 2021. Vijf jaar later, in 2026, is vast te stellen wat de maatregelen hebben opgeleverd.

Akkerbouw

Jan Kastelein is akkerbouwer in het Oudeland van Sommelsdijk. Bij zijn boerderij, een opvallende stalen woning met schuur, teelt hij aardappelen, suikerbieten, erwten, uien, wintertarwe en cichoreiwortels. Graszaad past dit jaar niet in het bouwplan.

“Alles zit in de grond en komt goed boven”, zegt Kastelein als hij de vraag krijgt hoe het gaat. “Door de droogte moet ik me wel extra inspannen. En door de coronacrisis zijn de prijzen voor frietaardappelen enorm gekelderd. Dat is wel een probleem. Er wordt van alles aan gedaan om de schade enigszins te beperken. Ik las in de pers dat er voor een miljoen ton frietaardappelen geen bestemming is. Bij mij zijn aardappelen de hoofdteelt…”

Jan Kastelein – die al sinds 1990 boert, aanvankelijk samen met zijn vader – raakte geïnteresseerd in ‘koolstof boeren’ omdat hij, zoals hij zelf zegt, “altijd bezig is te kijken hoe het beter en duurzamer kan”. “Dat vind ik belangrijk en daar vraagt de maatschappij om. Hoe kun je je bodem gezonder maken en je gewassen beter laten groeien? Door koolstof, organische stof, op te slaan in de grond stimuleer je ook de bodembiologie.”

Zo snijdt het mes aan twee kanten, beaamt Kastelein, die er onmiddellijk aan toevoegt dat er ook minder ‘chemie’ nodig is. Dus: minder kunstmest en minder gewasbeschermingsmiddelen.

Koolstof binden kan – heel concreet – op verschillende manieren. Door gewaskeuze, door dierlijke mest en compost te gebruiken, door groenbemesters en ‘vanggewassen’ op de akkers te zetten als de oogst binnen is. Dit alles is voor Kastelein niet nieuw. “Ik ben er al langere tijd serieus mee bezig.”

Wél nieuw, in het kader van het project ‘koolstof boeren’, is een andere manier van ploegen. Niet 30 centimeter diep, maar maximaal de helft daarvan. “Dan blijft de bodembiologie – beestjes, wortels, schimmels – beter in stand.” Gewasresten niet verwijderen maar achterlaten op de akker, heeft hetzelfde effect.

Jan Kastelein vindt het belangrijk om een bescheiden bijdrage te leveren aan het in de hand houden van de klimaatverandering. “Je kunt ook een elektrische auto kopen, maar ik sla CO2 op in mijn akkerland. 30 tot 40 ton per hectare. Ik heb veel waardering voor dit initiatief van onder andere Deltawind.”

Veeteelt

Een stuk westwaarts, nabij het Sas van Dirksland, is het bedrijf van familie Van Adrichem. Voor de boerderij liggen en lopen de koeien in de wei. “Wij hebben een combinatie van melkvee en akkerbouw”, zegt Peter van Adrichem, die het bedrijf samen met zijn vader, moeder en broer runt. “Met de nadruk op melkvee. We verhuren grond voor de akkerbouw en zelf telen we suikerbieten en mais.”

Van sterk gedaalde aardappelprijzen heeft Van Adrichem geen last. “De zuivel gaat gewoon door. De prijzen zijn nu wel iets gedaald, maar we hebben geen klagen.”

Ook hier, aan de Kraaijenissedijk, was de interesse voor het project ‘koolstof boeren’ snel gewekt. En ook hier is er al enige ervaring met de opslag van CO2 in de bodem. “We zijn er al langer mee bezig”, zegt Peter van Adrichem. “Drie, vier jaar geleden zijn we aangehaakt bij een koolstofcyclus-studiegroep van DLV met deelnemers van Goeree-Overflakkee, de Hoeksche Waard en andere delen van Zuid-Holland. Het doel van die studiegroep is de kennis vergroten van de koolstofkringloop. Wat doet koolstof? Hoe gedraagt het zich?” Het project ‘koolstof boeren’ sluit daar naadloos op aan.

Wat doet Van Adrichem al om koolstof te binden? Er is een stuk grond van 5 hectare met klaver en gras gecreëerd: kruidenrijk grasland waarvoor weinig bemesting nodig is. Daarnaast, wijst Peter van Adrichem naar de koeien tussen dijk en boerderij, is er ongeveer 10 hectare blijvend grasland. Met andere woorden: grasland dat niet om de zoveel tijd verandert in akkergrond, zoals gebruikelijk in het rouleerschema van een gemengd bedrijf.

“Dit stuk is al twintig jaar gras. Bij blijvend grasland loopt het gehalte organische stof op. Je slaat koolstof op in de grond. We weten door bemonstering dat het effectief is. De toename is 2 procent. Bij 1 procent sla je 35 ton per hectare op, dus hier gaat het om 70 ton per hectare”, aldus Van Adrichem, die dat ‘een interessant gegeven’ noemt.

Het bedrijf is daarnaast, eveneens om koolstof te binden, een proef gestart om gras en mais ‘niet kerend’ in te zaaien. Dat wil zeggen: zonder te ploegen. Dit in combinatie met het planten en laten groeien van het vanggewas rogge. Dat is voor het eerst geoogst en fungeert nu als voedsel voor de koeien.

“Dat is de aard van het beestje”, lacht Peter van Adrichem als hij de vraag krijgt waarom zijn bedrijf zo actief is op het gebied van koolstofopslag en ook snel voor het project ‘koolstof boeren’ te porren was. “Verder kijken dan de gebaande paden, altijd op zoek naar wat beter kan.”

De financiële tegemoetkoming vanuit de opbrengst van Windpark Krammer vindt hij ‘mooi meegenomen’. Maar de belangrijkste drijfveer om mee te doen is “inzichtelijk maken dat het agrarisch bedrijf een onderdeel is van de koolstofkringloop. Niet iedereen weet dat. Daarom is het goed om dat vast te leggen. Dat is voor mij de grootste winst.”

Peter van Adrichem:

Uit de krant