Herdenken uit medeleven, waardering en dankbaarheid

GOEREE-OVERFLAKKEE - Negenenzestig jaar na de Watersnoodramp blijft herdenken noodzakelijk. Dat maakte burgemeester Ada Grootenboer duidelijk tijdens haar toespraak op 1 februari. Herdenken om medeleven te tonen aan de nabestaanden van inwoners die de strijd tegen het water verloren. Herdenken om waardering te tonen voor de helden die zich hebben ingezet om het leven van anderen te redden. En herdenken om dankbaarheid te tonen voor iedereen die hielp het verwoeste land weer op te bouwen en te laten herrijzen uit de modder.

Door Kees van Rixoort

‘Uit de modder herrezen’ is ook de naam van het beeld dat ruim vier jaar na de Watersnoodramp werd onthuld in Oude-Tonge. Het was op Wederopbouwdag – ook de opening van de vernieuwde haven en het nieuwe scholencomplex stond op het programma – maar van feest was geen sprake.

Moed gevonden

Wel van dankbaarheid, omdat, zoals burgemeester Grootenboer zei, “de moed was gevonden om schouder aan schouder te staan en het verwoeste Oude-Tonge weer op te bouwen”, “op die plek waar zoveel was gebeurd. Met zoveel pijn, zoveel verdriet, zoveel herinneringen.”

De toespraak was noodgedwongen alleen online te volgen. Toch biedt zo’n digitale presentatie ook mogelijkheden. Het vertonen van historische foto’s bijvoorbeeld. En het toevoegen – eigenlijk verweven – van het persoonlijke verhaal van Piet van den Ouden. Het leidde tot een geslaagd en indringend geheel.

Van den Ouden woonde aan de Julianastraat in Oude-Tonge, de plek waar tientallen mensen om het leven kwamen. De 18-jarige was nog wakker toen het water kwam. “Toen liep ik naar de gang en voelde ik dat ik natte voeten kreeg. En mijn vader en moeder die sliepen beneden in de bedstee, dus die heb ik er gelijk uit getrommeld. En mijn zus die sliep er ook met de baby. Dus die hebben we gelijk uit bed gehaald. Dan ga je dus beginnen met ‘Wat gaat er naar boven?’, ‘Wat kan je doen?’ en ‘Wat heb je nog?’ De gekste dingen gingen naar boven toe. We lieten de kleertjes van de baby in het dressoir zitten en die legden we op tafel. We zeiden: zo hoog zal het wel niet komen.”

Een rol water

Maar het water kwam nog vele hoger. Piet van den Ouden zag “een rol water” aankomen. “Dat was in ene keer: alle huizen gingen weg. Een paar vrienden hingen nog aan de dakgoten. En die heb ik naar boven gehaald en die hebben boven gezeten. Maar het was niet houdbaar meer. Alles stond te beven en te rammelen. Wat gaan we nu doen?”

Hij besloot in actie te komen. Dwars door de storm ging hij naar de Emmastraat, waar de huizen sterker waren en nog overeind stonden. Die nacht hielp hij veel mensen om van hun onveilige plek naar de veiligere Emmastraat te komen.

“En toen ben ik haast zelf nog verdronken. Twee mensen gehaald, twee oudere mensen. Zij vielen door de schommelingen van al dat hout en al die balken, en ze gleden van die balken af. Gelukkig konden ze daarop blijven zitten, maar ik ging kopje onder. En dat was niet zo prettig. Het water was natuurlijk beneden vriespunt, zo zachtjes aan, en hagelbuien en ga zo maar door. Ja. Dus ik heb het toch wel gered om weer boven op die planken te komen. En ik heb ze dus alle twee wel daar kunnen brengen. Gelukkig.”

Alles was anders

De hele familie Van den Ouden overleefde de ramp. “Als door een wonder”, zei burgemeester Grootenboer. “492 inwoners van Goeree-Overflakkee overleefden het niet. Binnen onze gemeente werd Oude-Tonge het zwaarst getroffen: 305 mensen overleden. We kunnen ons bijna geen voorstelling maken van hoe dat geweest moet zijn. Iedereen kende elkaar, iedereen kende wel slachtoffers. Opeens waren hele gezinnen weg. Lege stoelen in schoolklassen. Alles was ineens anders.”

De Ramp liet littekens na die nooit meer weggaan. “De hele gebeurtenis was soms te veel en te zwaar om te lang bij stil te staan. Hoe verwerk je dat je geliefden verdronken zijn? Hoe begrijp je wat je hebt gezien? Hoe kun je verder? En tóch werd de moed gevonden om het verwoeste gebied weer op te bouwen. Met elkaar, schouder aan schouder”, aldus burgemeester Grootenboer.

“Soms zakt de moed je in de schoenen. Waar moet je beginnen als alles duister is? De overlevenden en nabestaanden van toen vonden de moed om door te gaan. Mensen vonden de moed om anderen te redden, ondanks hun eigen angst.”

Geen held, nee

Mensen zoals Piet van den Ouden, die ruim elf jaar geleden een eremedaille ontving van het Carnegie Heldenfonds voor zijn moedige reddingen. Een held? “Ze kunnen natuurlijk praten wat ze willen”, vindt hijzelf, “maar ik heb ze alleen geholpen, en dat is gelukt. Ik ben geen held, nee.”

Cadeautje

Dit artikel staat vandaag in de abonnee-editie van Eilanden-Nieuws en krijgt u van ons cadeau. Geen abonnee? Regel dan vandaag nog abonnement en mis nooit meer het belangrijkste nieuws over Goeree-Overflakkee. Een jaar lang abonnee ben je al vanaf slechts 29,50 euro. Klik hier voor meer informatie.