Hoe kom je van die lustig grazende ganzen af?

ACHTHUIZEN - Bij de eerste telling, in 1960, waren er ongeveer 150.000 ganzen in Nederland. Twintig jaar later was het aantal opgelopen naar een half miljoen. En nu staat de teller op 2,3 miljoen, onder andere door de zachte winters, eten in overvloed en veel water om op te overnachten. Voor de agrarische sector, ook op Goeree-Overflakkee, vormt de gans een groot probleem.

Door Kees van Rixoort

Gerrit den Hartogh, melkveehouder in Achthuizen, houdt zich in de eilandelijke LTO-afdeling bezig met agrarisch faunabeheer. “Vijfennegentig procent van de tijd zit in de ganzen”, zegt hij. “Het probleem is zó groot… en het wordt steeds groter.”

De overige vijf procent bestaat uit de overlast die reeën veroorzaken. “Er zijn zevenhonderd reeën op Goeree-Overflakkee, terwijl het streefaantal vierhonderd is. Ze zijn ook in de polders. Vooral fruittelers hebben schade van reeën. Ze eten van de bomen en ook de knoppen. Verder kunnen reeën het verkeer in gevaar brengen. Soms loopt een auto schade op na een botsing met zo’n dier.”

“De bever kan een probleem worden. Ratten? Die zijn ook een probleem, maar daar bemoeit de LTO zich niet mee”, zegt Den Hartogh. Misschien maar goed ook, want de boeren hebben de handen vol aan het beperken van schade door ganzen.

Ook in de zomer

“Er zijn veel te veel ganzen. ’s Zomers en ’s winters. Vroeger zag je ze alleen in de winter, maar sommige soorten ganzen zijn zo intelligent dat ze ook in de zomer blijven om eten te vinden. Ze eten gras, maar ook wel andere gewassen, zoals suikerbieten. En graszaad. Als het land nat is, vertrappen ze het bovendien.” Afhankelijk van de soort grazen ganzen zeven tot twaalf uur per dag. In die tijd verorberen ze tussen een pond en een kilo gras.

Kaal gegeten akkers en weilanden vormen uiteraard een schadepost voor de boer. Die kan daarom een schadevergoeding aanvragen bij de provincie. Maar de provincie begint nu achter de oren te krabben. Den Hartogh: “De provincie ziet dat het uitgekeerde schadebedrag toeneemt. In een paar jaar tijd is de getaxeerde schade verdubbeld.” De vergoeding voor ganzenschade is redelijk goed, vindt de plaatselijke LTO-bestuurder, maar nu de provincie 300 euro rekent voordat een taxateur de schade komt vaststellen, kunnen de kosten voor de boer wel oplopen.

Actief verjagen

Toekenning van de schadevergoeding is aan allerlei regels gebonden. Een van de voorwaarden is dat boeren actief ganzen moeten verjagen. Ze zijn verplicht om vlaggen op het land neer te zetten, als een soort vogelverschrikkers. Maar volgens Den Hartogh is dat een papieren maatregel zonder veel effect. Er zijn methoden die beter werken. (Tekst loopt door onder de foto)

Ganzen kunnen ook veel schade aanrichten aan de gewassen. (Foto: Adri van der Laan)

“Vrij nieuw is een installatie die schreeuwgeluiden maakt. Het schijnt te werken, want het zijn geluiden waar de ganzen bang van zijn. Akkerbouwers zetten lasers op het land: groene lampen die in de rondte schijnen. Dat scheelt wel iets, maar de ganzen wennen er ook weer aan. Vroeger gebruikten boeren wel afschotkanonnen. Daar wenden ze ook aan. Het effect was op een gegeven moment dus niet meer zo groot. Erwtentelers gebruiken die kanonnen nog wel, om duiven weg te jagen.”

Ganzen laten afschieten door jagers, werkt misschien nog het beste om de problemen op het boerenland binnen proporties te houden. Den Hartogh, die dit jaar veel ongenood ganzenbezoek ‘over de vloer’ krijgt: “Ik laat het door jagers doen. Zelf heb ik ook een jachtvergunning, maar ik heb er geen tijd voor…”

Stikstof

Voor de jacht gelden, net als voor de toekenning van schadevergoeding, allerlei regels. “Brandganzen mag je vanaf 1 juli schieten, de grauwe gans vanaf 15 februari en zo zijn er nog allerlei soorten met eigen regels. Jagers weten dat allemaal. Alleen… ze raken de ganzen bijna niet meer kwijt. Niemand wil ze hebben”, aldus Den Hartogh, die eraan toevoegt dat het afzetkanaal richting de poeliers al enige tijd verstopt zit. “Het gevolg is dat de animo om ganzen te jagen afneemt.” Voor de provincie is dit geen wenselijke ontwikkeling, want daardoor neemt het aantal aanvragen voor schadevergoeding verder toe.

Volgens Den Hartogh zijn ook de natuurorganisaties niet blij met het toenemend aantal ganzen. Dit omdat ook de natuur er niet echt op vooruit gaat door hun graasgedrag. “Ganzen brengen ook stikstof in de natuurgebieden als ze daar schijten. Het gaat om veertien mol per gans, zo is berekend, terwijl een koe minder dan één mol stikstof in natuurgebieden achterlaat.”

Het lijkt er dus op – ook in de Faunabeheer Eenheid – dat niemand gebaat is bij de lustig consumerende ganzen. De agrariërs niet, de natuurorganisaties niet, de provincie niet, en ook de jagers zien er weinig brood in. “Samen maken we plannen om de ganzen te bestrijden. Er is weinig discussie over, hooguit over de manier waarop.”

Dit artikel stond in de agrarische bijlage van 25 april 2023.