“De minister zit vooral op snelheid, maar zorgvuldigheid hierin is heel belangrijk”

DIRKSLAND - Afgelopen jaar stond de agrarische sector in het teken van stikstofkaartjes, stikstofdiscussies en stikstofprotesten. Langs veel wegen op het eiland wapperen nog steeds allerlei vlaggen. Mirjam Nelisse is Statenlid voor de VVD, afkomstig uit een agrarische familie en heeft flinke kritiek op het huidige beleid. Zo was zij de indiener van de veelbesproken stikstofmotie op het VVD-partijcongres, die het nipt haalde. Eilanden-Nieuws ging met haar in gesprek. “Ik zou graag de Tweede Kamer ingaan.”

Door Erwin Guijt

Nelisse (45) is geboren en getogen op Goeree-Overflakkee. Ze komt uit een ondernemersfamilie, die al een aantal generaties actief is in de agrarische sector. Niet toevallig is ze zelf ook getrouwd met een boer. “Ik durf wel te zeggen dat ik met mijn voeten in de klei sta.” Voor haar studie Technische Bestuurskunde woonde ze tijdelijk in Delft. “Het trok me aan om complexe, vaak technische en maatschappelijke problemen en vraagstukken op te lossen. Daar krijg ik energie van.” Na haar studie kwam ze weer terug op het eiland en ging ze werken als consultant op het gebied van civiele constructies.

Lat hoger

“De politieke interesse bleef, en mijn keuze qua partij had ik al gemaakt. Het werd de VVD.” Via een gesprek met Edith Schippers van die partij werd ze actief in een landelijke commissie. In 2015 werd ze gevraagd voor de lijst bij de Provinciale Statenverkiezingen. Ze zei ja en inmiddels is ze bijna acht jaar politiek actief in de provincie Zuid-Holland. Komend voorjaar zijn er weer verkiezingen, en Nelisse wil graag door voor een derde termijn. Maar de lat ligt hoger. “Ik zie het ook wel als springplank richting de Tweede Kamer. Het lijkt me erg mooi om daar actief te zijn en mijn steentje bij te dragen.”

Zover is het echter nog niet. Vooralsnog richt ze zich op haar werk bij de provincie, een overheidslaag waarvan ze het jammer vindt dat het veel mensen weinig zegt. “De provincie heeft namelijk echt een aantal onderwerpen die mensen direct raken, zoals infrastructuur en de energietransitie, maar we zijn ook aan zet voor de uitvoering van het landelijke stikstofbeleid.” Over dat laatste, hoe staat zij daarin? “In juni 2019 kwam de Raad van State met een stikstofuitspraak. In oktober waren de eerste boerenprotesten, ook bij het provinciehuis. Ik voelde me daar prima thuis tussen de boeren, maar het verbaasde me te zien dat dat voor veel andere politici anders was. Ik ben ook gewoon het Malieveld opgelopen en met boeren het gesprek aangegaan. Daar heb ik me geen moment onveilig gevoeld. Het is belangrijk dat we samen nadenken over dit probleem en de mogelijke oplossingen ervoor.”

Zonder empathie

Ook binnen de VVD trok Nelisse aan de bel. Ze werkte mee aan een brief en diende – samen met anderen – verschillende amendementen op het verkiezingsprogramma in. Vorig jaar november volgde een motie. Toen kwam 1 april. “Dat was de dag waarop de hoofdlijnen van het stikstofbeleid werden gepresenteerd.” ’s Avonds zat stikstofminister Van der Wal (VVD) bij Op1. “Dat raakte me heel erg.” Er valt even een paar seconden stilte, iets wat niet vaak voorkomt in het gesprek. “Hoe daar zonder empathie over de sector gesproken werd… dat kón niet.”

Daarom besloot ze in actie te komen. “Ik dacht: nu worden de hoofdlijnen vastgesteld, dus het is nú de tijd om bij te sturen. De menselijke maat ontbrak volledig.” Richting het congres van juni schreef ze samen met anderen een nieuwe motie. “We wisten dat er de dag voor het congres een brief zou komen.” Die kwam inderdaad op 10 juni, met het beruchte stikstofkaartje. “Nou, ik was uit het veld geslagen. Wat er op het platteland afkomt is echt een verschrikking. Het is echt destructief, voor de hele agrarische sector, maar ook daarbuiten. De hele sector stond ook op z’n kop, want in eerste instantie werd het opgevat als bijvoorbeeld 70 procent véé-reductie in een bepaalde zone, in plaats van 70 procent stíkstofreductie.”

Kaalslag

“De telefoon stond roodgloeiend. Dat maakte me strijdbaar. In die tijd heb ik hele emotionele gesprekken gevoerd.” Weer is het even stil. “Je bent zelf zo geworteld in de sector, en dan mis je de empathie bij de beleidsmakers en bewindspersonen. Zeker als je alle impact en consequenties goed tot je door laat dringen. Het stikstofkaartje zorgt voor een kaalslag van het platteland.” Daarom diende ze op het juni-congres een motie in, die ook voor veel landelijke media-aandacht zorgde. De motie riep de VVD op om het stikstofbeleid aan te passen. Uiteindelijk haalde de motie met 51 procent de meerderheid, waarna Nelisse emotioneel haar buurvrouw in de armen viel.

Minister Van der Wal is ook bij Nelisse op de Dirkslandse boerderij geweest, samen met nog een heel aantal andere VVD-kopstukken. Lachend: “Sindsdien is het eigenlijk niet meer rustig geweest.” Over een week is er weer een landelijk congres. Komt er dan weer een motie? “Het zou niet nodig moeten zijn”, klinkt het, gesproken als een echte politicus. “Als een motie wordt aangenomen, moet die ook worden uitgevoerd.” Toch sluit ze niet uit dat er alsnog een motie komt, omdat de vorige niet voldoende is uitgevoerd. Met het rapport van Remkes was de VVD-politica erg blij. “Er zit een goede opbouw in, het wordt duidelijk dat het stikstofprobleem een veelkoppig monster is en kwam tegemoet aan het gevoel in de agrarische sector. Als je als politiek bepaalde veranderingen wilt bewerkstelligen, moet je daar tijd voor geven. En geef duidelijkheid.”

Onteigenen

Als Nelisse zelf stikstofminister zou zijn, hoe zou zij het dan aanpakken? Met een glimlach: “Het lijkt me een buitengewoon interessante functie. Maar ik zou beginnen met de basis. Die moet op orde zijn, dus geen fouten in lijsten met piekbelasters bijvoorbeeld. Daarnaast is de aanpak van Christianne (Van der Wal, red) erg top-down. Het wordt van bovenaf uitgestort op de sector. Ik zou dat veel meer bottom-up doen, vanuit de gesprekken met boeren en andere partijen.”

Dát er stikstofreductie plaats moet vinden, daar is Nelisse van overtuigd. “Dat staat buiten kijf. Maar er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden. Geef boeren de ruimte om te innoveren. Onteigenen werd gepresenteerd als veelvoorkomende oplossing, maar laat dat echt het laatste redmiddel zijn. De minister is niet zo enthousiast over innovatie, ik wel. Ik heb daar meerdere goede voorbeelden van gezien, ook op ons eiland. Er moet wel een verdienmodel inzitten om te investeren. De innovaties moeten ook goed juridisch onderbouwd zijn, en je moet aandacht besteden aan goede communicatie. Tot nu toe is dat niet altijd handig aangepakt. De minister zit vooral op snelheid. Maar zorgvuldigheid is ook belangrijk. Als je samen optrekt, kom je verder.”

Roeptoeter

De provincie Zuid-Holland heeft als opgave om de stikstofuitstoot in de provincie met 2 kiloton te reduceren, liet gedeputeerde Baljeu (ook VVD) eerder aan deze krant weten. Staat Nelisse achter die doelstelling? “Ik heb er vertrouwen in dat dat lukt, maar ik weet niet zeker of die doelstelling voor 2030 haalbaar en realistisch is. Er moet in ieder geval iets gebeuren, ik ben geen fan van het - blijven - uitstellen.”

Heeft ze eigenlijk nog wel vertrouwen in de stikstofminister van haar eigen partij? Ze zoekt even naar de juiste woorden. “Het rapport van Remkes heeft verandering bij haar teweeggebracht. Ze is heel daadkrachtig, dat siert haar. Maar het is ook nodig begrip te hebben voor de sector. Wellicht wreekt zich dat zij geen achtergrond in de landbouw heeft. Als ze echter het hele rapport van Remkes overneemt – en daar niet selectief in gaat winkelen – dan heb ik vertrouwen in haar ministerschap.” Heeft Nelisse wel eens overwogen om haar VVD-lidmaatschap op te zeggen? Ze begint te lachen. “Deze vraag krijg ik vaker, maar het is een volmondig nee. Ik ben het niet altijd eens met wat er landelijk wordt gezegd en besloten, maar ik ben en blijf een liberaal in hart en nieren. Dat zie ik bij andere partijen nog niet. Ik voel me thuis bij de VVD. De uitnodigingen van andere partijen liggen er hoor, maar ik ben liever constructief-kritisch dan dat ik roeptoeter langs de zijlijn.”

Applausmachine

Gevraagd naar of het niet moeilijk is om binnen de VVD actief te blijven als ze zich zo kritisch uit, antwoordt ze dat ze juist veel steun heeft ervaren. “Binnen de VVD, maar ook daarbuiten. En vanuit de landbouwsector. Daar ben ik echt dankbaar voor, het is fijn om je gesteund te weten. Ook door ons congres, waar de meerderheid onze motie steunde.” Het Algemeen Dagblad publiceerde pas een artikel met als titel ‘Ruttes applausmachine hapert’. Klopt dat? “Ik hoor wel om me heen dat mensen vinden dat er te weinig inhoudelijke discussies zijn binnen onze partij. Het is goed om het debat te voeren, ook intern, desnoods op het scherpst van de snede. Maar altijd op de bal, niet op de persoon.”

De boeren op Flakkee heeft ze op het hart gedrukt om publieksvriendelijke acties te organiseren. “Dat is tot op heden ook gebeurd. Dat draagt bij aan bewustwording bij het grotere publiek. Want het is niet alleen een probleem van de boeren.” Nelisse is ervan overtuigd dat er toekomst is voor de agrarische sector. “We hebben in Nederland de beste agrarische sector ter wereld. Mensen van over de hele wereld komen kijken hoe wij het hier doen. Boeren zijn ook heel veerkrachtig. Binnen Nederland loopt Goeree-Overflakkee voorop. Tijdens een werkbezoek noemde iemand het eiland ‘de goudkust van de landbouw’. Dat zegt wel iets. Laten we dan ook met elkaar de sector koesteren.”

Dit artikel is ook te lezen in de agrarische bijlage die op dinsdag 15 november is verspreid door Eilanden-Nieuws.