Postuum eerbetoon aan Gerrit Jan en Martha ten Voorde

20 mei 2019, 12:56 Algemeen 1.579 keer gelezen

DIRKSLAND – Op 18 juni 2018 zijn Gerrit Jan ten Voorde en Martha Catharina ten Voorde-Hietbrink erkend als Rechtvaardigen onder de Volkeren. De Yad Vashem-onderscheiding die daarbij hoort is vorige week donderdag postuum uitgereikt aan hun zoon Gerard Willem ten Voorde. Dat gebeurde tijdens een ceremonie in de dorpskerk te Dirksland, niet ver van Ten Voorde's woonplaats Sommelsdijk.

Door Kees van Rixoort

De uitreiking van de oorkonde en de medaille door de Israëlische ambassadeur Z.E. Aviv Shir-On was een waardige en emotionele gebeurtenis. Zeker voor de familie Ten Voorde. Hun voorouders redden levens van Joodse medeburgers tijdens de Tweede Wereldoorlog en de nu postuum onderscheiden Gerrit Jan moest dat met de dood bekopen.

Verzet en verraad

Gerrit Jan ten Voorde, als ketelreiniger werkzaam bij de Nederlandse Spoorwegen, was een actief lid van het verzet in Hengelo (Overijssel). Hij hielp onder meer bij het vinden van schuilplaatsen voor Joden, verzetsmensen en geallieerde piloten. Samen met zijn vrouw Martha verborg hij zelfs een aantal Joden in zijn huis. Ook hielp hij bij de distributie van voedselbonnen en de verspreiding van de ondergrondse krant De Waarheid.

Na verraad werd hij op 5 juni 1944 gearresteerd, daags voor D-Day. Op dat moment bevonden zich geen Joden in zijn huis. Officier Bronsma, die bekend stond als een Jodenjager en na de oorlog twintig jaar gevangenisstraf kreeg, beloofde de vrouw van Ten Voorde dat hij zou worden vrijgelaten als hij informatie zou geven. Een vergeefs verzoek. Via Scheveningen en Kamp Vught kwam Ten Voorde in Duitsland terecht, waar hij in mei 1945 stierf in Bergen-Belsen.

Alle Joden die bij hem thuis waren verborgen, overleefden de oorlog. Ten Voorde ontving hiervoor het Verzetskruis na zijn dood. De zoon van een ondergedoken Joods echtpaar, Avraham (Abraham) Meijers, geboren in 1941, verhuisde van Hengelo naar Nijverdal, waar predikant Muller en zijn vrouw zich over hem ontfermden.

Heldhaftig

Avraham Meijers was donderdag aanwezig tijdens de ceremonie in Dirksland en hij vertelde zijn indrukwekkende verhaal in de volle kerk. Hij gebruikte daarbij het thema 'de cirkel is rond'. "Dit is een grote feestdag. Deze bijzondere erkenning maakt blij. De cirkel is rond, de cirkel is gesloten. Dat geeft rust. Een belangrijke opdracht is volbracht", aldus Meijers, die de inzet van Gerrit Jan en Martha omschreef als heldhaftig.

Ook Gerrit Jan ten Voorde, kleinzoon van de verzetsman, zoomde in op de oorlogsjaren, naast zijn speurwerk, samen met historicus Anthonie Golverdingen, dat uiteindelijk leidde tot deze Yad Vashem-ceremonie. De trouwring, die zijn opa bij de arrestatie door Bronsma aan zijn zoon gaf, had Gerrit Jan tijdens de bijeenkomst in Dirksland om zijn vinger. "Het is heel belangrijk dat je in moeilijke tijden je blik niet afwendt en hulp biedt. Ik heb veel respect voor het risico dat mijn grootouders namen en de hoge prijs die zij daarvoor moesten betalen."

Wethouder Peter Feller, die aanwezig was als locoburgemeester van de gemeente Goeree-Overflakkee, memoreerde het grote en onbeschrijfelijke leed dat de Joden is aangedaan, ook op het eiland, en het diepe litteken dat dit heeft achtergelaten. "Luister goed, jongeren", zei hij in de richting

van de schoolklassen van de RGO en de Prins Maurits die met hun docenten naar Dirksland waren gekomen, "luister goed naar de verhalen en vertel ze door om de slachtoffers en de mensen die hebben geprobeerd om ze te redden, te herdenken."

Stille helden

Voordat de ambassadeur de onderscheiding uitreikte, verwelkomde hij de aanwezigen met de woorden "goedemiddag, sjaloom" om vervolgens in het Engels "de stille helden in donkere tijden" te eren. Met name Gerrit Jan ten Voorde, die "de ultieme prijs" moest betalen. "Uw daden zijn niet vergeten." Om die laatste uitspraak te onderstrepen overhandigde hij de medaille en de oorkonde aan Gerard Willem ten Voorde, die zijn vader meer dan zeventig jaar geleden nog hielp met koerierswerk voor het verzet. De ambassadeur las de oorkonde voor in het Hebreeuws, waarna ook een vertaling in het Nederlands volgde.

Tijdens de ceremoniële bijeenkomst klonk prachtige harp- en pianomuziek en las een leerlinge van de Prins Maurits een gedicht voor. Na afloop waren er onder andere koosjere hapjes en Israëlische wijn.

kader: Yad Vashem

Yad Vashem, het Holocaust herdenkingscentrum in Jeruzalem, zet zich in voor het herdenken van het verleden en zorgt ervoor dat dit wordt doorgegeven aan toekomstige generaties. Het instituut gedenkt de nagedachtenis aan de naar schatting zes miljoen Joodse slachtoffers van de Shoah (Holocaust) en van de duizenden bloeiende Joodse gemeenschappen die door de nazi's zijn verwoest in de periode 1939-1945. Het instituut is tevens een centrum van onderzoek naar zowel de oorzaken als de gevolgen van de Jodenvervolging tijdens de Duitse overheersing van grote delen van Europa voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het Yad Vashem Instituut, een Israëlische overheidsinstelling, is in 1953 opgericht door de Knesset (het Israëlische Parlement). Sindsdien zijn er wereldwijd meer dan 26.000 mannen en vrouwen geëerd met een onderscheiding, onder wie ruim 5.700 Nederlanders.